Cảnh 1: Bà Thiện đang lúi húi dọn vườn. Thấy có tiếng xe máy rồ rồ chạy vào cổng nhà mình. Chưa kịp nhận ra ai đã nghe tiếng oang oang của bà Giang
Giang: Nhà Thiện đâu, nhà Thiện đâu rồi.
Thiện: Ai đấy. Bác Giang à. Em đang dọn cái vườn, vào ngay đây. Bác vào nhà chơi.
Giang: Đây không có thời gian chơi. Nhà mày là lũ lật lọng.
Thiện: ơ kìa bác, có chuyện gì mà bác nói nặng nhà em thế.
Giang: con mày kiện tao ra tòa mà còn nói không có chuyện gì à.
Thiện: Thằng Tú con em á.Chết nỗi em có biết gì đâu. Nó làm gì mà lại kiện bác.
Giang: Nó kiện đòi mảnh đất nhà cô bán cho nhà tôi. Nói hợp đồng vô hiệu, vì nó không đồng ý bán. Này nhá, đừng có hòng lừa tôi. Nó là con có quyền gì mà cô chú phải hỏi ý kiến nó?
Thiện: Nhà em không biết gì thật. Bác phải tin em. Hồi bán đất cho nhà bác nó đang đi tù mà. Cái thằng nó không thương cha thương mẹ gì cả. Ôi ông Tuấn ơi, ông về ngay cho tôi.
Nghe tiếng gọi não nề của bà vợ, ông Tuấn lật đật chạy từ nhà chú em về.
Tuấn: có chuyện gì thế hả. Làm gì mà như cháy nhà thế hả. ơ, chị Giang mới sang chơi.
Giang hất hàm không thèm đáp
Nghe bà vợ kể chuyện mà ông Tuấn tái mặt.
Tuấn: Chị Giang, đúng là chúng tôi không biết chuyện này thật. Chúng tôi đã bán cho chị rồi thì không bao giờ có chuyện đòi lại. Từ ngày ở tù về, nó có ở nhà mấy đâu. Chỉ khi xin tiền mới về thôi.
Thiện: như sực nhớ ra điều gì: đúng rồi tuần trước nó hỏi tôi tiền bán đất, tôi bảo đã lo bồi thường thiệt hại cho người nó đánh bị thương rồi. Nếu không nó còn ở tù lâu hơn. Nó cứ lầu bầu bán rẻ thế.
Giang: Tôi không biết anh chị có biết việc kiện tụng này không. Nhưng anh chị phải có trách nhiệm bảo con anh chị. Đã mua đứt bán đoạn rồi thì không có chuyện đòi lại đâu.
Nói rồi bà Giang đùng đùng ra về.
Còn lại hai vợ chồng già. Cứ nhìn nhau thở dài, chả thiết gì ăn uống. Sinh được mụn con trai, chiều chuộng đâm hư, thích phá làng phá xóm, phá cả gia đình.
Mảnh đất ấy ông bà mua là để làm của để dành cho nó sau này. Hồi mua nó mới được 2 tuổi. Lúc nó 4 tuổi thì làm Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, ông để cấp cho hộ gia đình. Gia đình khó khăn mấy ông cũng cố giữ mảnh đất ấy cho nó. Vậy mà nó lại đánh nhau với người ta gây thương tích nặng. Nó đi tù, tiền vay người ta bồi thường thiệt hại đến hạn phải trả. Cực chẳng đã ông bà mới phải bán mảnh đất ấy đi. Biết là bán rẻ nhưng đang cần tiền gấp nên có người mua cho là được rồi.
Cảnh 2: ở Nhà bà Giang:
Giang: chắc vợ chồng nhà ấy không biết gì thật, kiện cáo là thằng con thôi.
Hảo: Ừ. Nhưng nếu nó đòi được thì sao. Đất ấy là đất cấp cho hộ gia đình. Nếu bán thì phải được mọi người trong gia đình từ mười năm tuổi trở lên đồng ý đấy. Hồi mình mua, thằng Tú cũng được 18 tuổi rồi còn gì.
Giang: Nó ở trong tù, làm gì có quyền gì mà đồng ý với không đồng ý. Đất ấy em hỏi rồi, cấp cho hộ gia đình thật nhưng là của ông Tuấn bà Thiện mua chứ có phải thằng Tú mua đâu. Không phải hỏi ý kiến nó.
Hảo: Thì ra tòa xem thế nào. Nhưng đừng làm căng với thằng Tú. Cái bọn đi tù về rồi là đầu gấu lắm.
Giang: Chắc muốn đòi lại vì giá đất giờ đang lên chứ gì. Làm gì dễ thế.
Cảnh 3: Ở nhà bà Thiện:
Tuấn: Tú, mày kiện đòi đất nhà bà Giang là sao? Rút đơn kiện ngay đi.
Tú: Bố ơi, giao dịch mua bán đất đấy là vô hiệu. Đất ấy cấp cho hộ gia đình, khi bán đất bố mẹ không hỏi ý kiến con thì là không hợp pháp. Mà con kiện đòi được nhà mình cũng có lợi cơ mà. Đất ấy đang lên giá, có người hỏi mua rồi. Đòi được cái là sang tên bán ngay.
Tuấn: mày làm thế là thất đức con ơi. Cũng vì mày mà tao phải bán mảnh đất ấy. Giờ mày lại lôi người ta ra tòa. Tao còn mặt mũi nào nữa.
Tú: Bố mẹ nghĩ đi đâu ấy, cứ đúng luật mà làm thôi. Con có lừa đảo gì ai đâu. Luật nó quy định thế.
Tuấn: Mày lôi cả bố, mẹ mày ra tòa mấy lượt thể hả con.
Thiện: Ừ, bố mẹ mày khi không cũng bị gọi ra tòa đây này. Vì là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Tuấn: Nó đứng tên kiện thì nó là nguyên đơn. Người bị kiện bà Giang thì là bị đơn.Tôi với bà là người có quyền, nghĩa vụ liên quan vì vụ việc này có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của tôi với bà.
[1] Tôi và bà là người bán đất cho bà Giang mà.
Thiện: Mày rút đơn đi, bố mẹ đỡ phiền, cũng không ngại với người ta.
Tú: Con không rút. Con đi đây, ở nhà cũng không được yên
Thiện: Ơ cái thằng này.
Tuấn: Kệ nó,cái thằng ngang bướng.
Thiện: Thế tôi với ông phải ra tòa à. Thế mình phải làm gì. Cứ nói đến tòa là tôingại lắm, mình có biết ăn nói gì đâu mà lại mất thời gian nữa.
Tuấn: Chả ai thích ra tòa cả những sự việc nó đã đến nước này thì phải ra tòa thôi.
Thiện : Ra đấy thì mình phải nói gì?
Tuấn: Bà bình tĩnh, hồi thằng Tú đi tù, phải bồi thường thiệt hại ấy, bà không nhờ vợ chồng mình có mua mấy quyển luật về đọc à. Mà ngày xưa tôi đi làm cán bộ tư pháp xã, cũng đọc nhiều sách, tư vấn nhiều vướng mắc pháp luật cho bà con đấy, bà đừng thấy “bụt chùa nhà không thiêng” nhé.
Thiện: Vâng, ông giỏi, ai dám chê ông. Ông đọc cho tôi xem nào.
Tuấn: vấn đề của mình là lĩnh vực dân sự, vậy ra tòa sẽ liên quan đến Bộ luật tố tụng Dân sự. Ông Tuấn vừa nói, vừa lật trang của cuốn Bộ luật TTDS. Đây rồi, Điều 73 quy định về quyền, nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, bà nghe nhé
1. Tôn trọng Tòa án, chấp hành nghiêm chỉnh nội quy phiên tòa.
2. Nộp tiền tạm ứng án phí, tạm ứng lệ phí, án phí, lệ phí và chi phí tố tụng khác theo quy định của pháp luật.
3. Cung cấp đầy đủ, chính xác địa chỉ nơi cư trú, trụ sở của mình; trong quá trình Tòa án giải quyết vụ việc nếu có thay đổi địa chỉ nơi cư trú, trụ sở thì phải thông báo kịp thời cho đương sự khác và Tòa án.
4. Giữ nguyên, thay đổi, bổ sung hoặc rút yêu cầu theo quy định.
5. Cung cấp tài liệu, chứng cứ; chứng minh để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
6. Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lý tài liệu, chứng cứ cung cấp tài liệu, chứng cứ đó cho mình.
7. Đề nghị Tòa án xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ của vụ việc mà tự mình không thể thực hiện được; đề nghị Tòa án yêu cầu đương sự khác xuất trình tài liệu, chứng cứ mà họ đang giữ; đề nghị Tòa án ra quyết định yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lý tài liệu, chứng cứ cung cấp tài liệu, chứng cứ đó; đề nghị Tòa án triệu tập người làm chứng, trưng cầu giám định, quyết định việc định giá tài sản.
8. Được biết, ghi chép, sao chụp tài liệu, chứng cứ do đương sự khác xuất trình hoặc do Tòa án thu thập, trừ tài liệu, chứng cứ có liên quan đến bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình theo yêu cầu chính đáng của đương sự nhưng phải thông báo cho đương sự biết những tài liệu, chứng cứ không được công khai.
9. Có nghĩa vụ gửi cho đương sự khác hoặc người đại diện hợp pháp của họ bản sao đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ, trừ tài liệu, chứng cứ mà đương sự khác đã có, tài liệu, chứng cứ có liên quan đến bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình theo yêu cầu chính đáng của đương sự nhưng phải thông báo cho đương sự biết những tài liệu, chứng cứ không được công khai.
Trường hợp vì lý do chính đáng không thể sao chụp, gửi đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ thì họ có quyền yêu cầu Tòa án hỗ trợ.
10. Đề nghị Tòa án quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời.
11. Tự thỏa thuận với nhau về việc giải quyết vụ án; tham gia hòa giải do Tòa án tiến hành.
12. Nhận thông báo hợp lệ để thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình.
13. Tự bảo vệ hoặc nhờ người khác bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mình.
14. Yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng theo quy định.
15. Tham gia phiên tòa, phiên họp theo quy.
16. Phải có mặt theo giấy triệu tập của Tòa án và chấp hành quyết định của Tòa án trong quá trình Tòa án giải quyết vụ việc.
17. Đề nghị Tòa án đưa người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan tham gia tố tụng.
18. Đề nghị Tòa án tạm đình chỉ giải quyết vụ việc theo quy định.
19. Đưa ra câu hỏi với người khác về vấn đề liên quan đến vụ án hoặc đề xuất với Tòa án những vấn đề cần hỏi người khác; được đối chất với nhau hoặc với người làm chứng.
20. Tranh luận tại phiên tòa, đưa ra lập luận về đánh giá chứng cứ và pháp luật áp dụng.
21. Được cấp trích lục bản án, bản án, quyết định của Tòa án.
22. Kháng cáo, khiếu nại bản án, quyết định của Tòa án theo quy định
23. Đề nghị người có thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
24. Chấp hành nghiêm chỉnh bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
25. Sử dụng quyền của đương sự một cách thiện chí, không được lạm dụng để gây cản trở hoạt động tố tụng của Tòa án, đương sự khác; trường hợp không thực hiện nghĩa vụ thì phải chịu hậu quả do Bộ luật này quy định.
26. Quyền, nghĩa vụ khác mà pháp luật có quy định.
Thiện: Nhiều quyền và nghĩa vụ thế ai mà nhớ hết.
Tuấn: bà không nhớ thì tòa vẫn đọc và hướng dẫn cho mình.
Tuấn: tuy nhiên, theo quy định thì bà và tôi có quyền thay đổi nội dung yêu cầu khởi kiện; rút một phần hoặc toàn bộ yêu cầu khởi kiện
[2] của thằng Tú. Mình ra tòa thì cũng đúng pháp luật họ xử thôi..
Thời gian sau vụ án được đưa ra xét xử.
Theo đó, tòa án cho rằng, quyền sử dụng đất là cấp cho hộ ông Tuấn. Thời điểm đó, anh Tú là thành viên trong hộ ông Tuấn. Giao dịch liên quan đến tài sản lớn của hộ phải được các thành viên từ 18 tuổi trở lên đồng ý. Anh Tú tại thời điểm giao dịch đó chưa được lấy ý kiến và đồng ý cho giao dịch đó nên giao dịch vô hiệu.
(Căn cứ khoản 2, Điều 212, Bộ luật dân sự năm 2015: Việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung của các thành viên gia đình được thực hiện theo phương thức thỏa thuận. Trường hợp định đoạt tài sản là bất động sản, động sản có đăng ký, tài sản là nguồn thu nhập chủ yếu của gia đình phải có sự thỏa thuận của tất cả các thành viên gia đình là người thành niên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, trừ trường hợp luật có quy định khác).
Dù Tú đi tù nhưng vẫn có năng lực hành vi dân sự đầy đủ nên vẫn cần có ý kiến của Tú khi mua bán đất.