Cảnh 1: Tại nhà cô L.
Ngày chủ nhật cô L được nghỉ nên mẹ K đã đến chơi. Vừa vào nhà thấy cô L đang ngồi đọc sách, mẹ K liền cất tiếng chào hỏi: Cô L hôm nay được nghỉ phải không?
Cô L: Dạ vâng. Em tranh thủ mấy đứa đi chơi đọc cuốn sách chị ạ. Em mời chị vào nhà ạ.
Mẹ K: Vâng. Tôi sang là có việc nhờ cô tư vấn đây.
Cô L: Việc gì đấy à chị?
Mẹ K: Cô biết cái K nhà chị rồi đấy, nó đã lớn, đến tuổi yêu đương, bạn bè rồi. Ngày xưa anh, chị cứ nghĩ đặt tên xấu cho dễ nuôi, nào ngờ lại đem lại cho cháu sự tự ti, mặc cảm với bạn bè xung quanh. Khổ thân con bé cứ bị trêu chọc vì cái tên suốt cô ạ. Nên giờ anh, chị muốn cho cháu thay đổi tên thì liệu có được không cô nhỉ?
Cô L: Vâng. Chị đợi em lát nhé, em tìm hiểu xem.Nhanh thôi, chị chờ em nhé.
Mẹ K: Vâng, chị chờ được mà em.
Khoảng 10 phút sau:
Cô L: Theo quy định tại điều 28 Bộ luật Dân sự 2015 thì cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:
- Theo yêu cầu của người có tên mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;
- Theo yêu cầu của cha nuôi, mẹ nuôi về việc thay đổi tên cho con nuôi hoặc khi người con nuôi thôi làm con nuôi và người này hoặc cha đẻ, mẹ đẻ yêu cầu lấy lại tên mà cha đẻ, mẹ đẻ đã đặt;
- Theo yêu cầu của cha đẻ, mẹ đẻ hoặc người con khi xác định cha, mẹ cho con;
- Thay đổi tên của người bị lưu lạc đã tìm ra nguồn gốc huyết thống của mình;
- Thay đổi tên của vợ, chồng trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài để phù hợp với pháp luật của nước mà vợ, chồng người nước ngoài là công dân hoặc lấy lại tên trước khi thay đổi;
- Thay đổi tên của người đã xác định lại giới tính, người đã chuyển đổi giới tính;
- Trường hợp khác do pháp luật về hộ tịch quy định.
Việc thay đổi tên cho người từ đủ chín tuổi trở lên phải có sự đồng ý của người đó.
Việc thay đổi tên của cá nhân không làm thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự được xác lập theo tên cũ.
Mặt khác, theo Điều 26 Luật hộ tịch 2014 quy định về đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch, bổ sung hộ tịch thì cá nhân có quyền thay đổi họ, chữ đệm và tên trong trường hợp sau:
- Thay đổi họ, chữ đệm và tên của cá nhân trong nội dung khai sinh đã đăng ký khi có căn cứ theo quy định của pháp luật dân sự.
- Thay đổi thông tin về cha, mẹ trong nội dung khai sinh đã đăng ký sau khi được nhận làm con nuôi theo quy định của Luật nuôi con nuôi.
Như vậy, với quy định trên thì mọi cá nhân đều có quyền thay đổi, cải chính họ, tên đệm, tên của mình.Tuy nhiên việc cải chính này phải nằm trong khuôn khổ pháp luật cho phép. Đối với trường hợp của cháu K thì việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của cháu K thì có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền cải chính hộ tịch chị ạ.
Mẹ K: Thế bây giờ chúng tôi phải đến đâu để xin đổi tên cho cháu và hồ sơ, trình tự quy định như thế nào hả cô?
Cô L: Theo quy định tại Điều 27 Luật hộ tịch thì Ủy ban nhân dân cấp xã nơi đã đăng ký hộ tịch trước đây hoặc nơi cư trú của cá nhân có thẩm quyền giải quyết việc thay đổi, cải chính hộ tịch cho người chưa đủ 14 tuổi; bổ sung hộ tịch cho công dân Việt Nam cư trú ở trong nước.
Vậy, đối với trường hợp cháu K thì đến Ủy ban nhân dân xã mình (nơi đã đăng ký hộ tịch trước đây: Ủy ban nhân dân xã nơi bố mẹ đã đăng ký khai sinh hoặc Ủy ban nhân dân xã nơi K đăng ký hộ khẩu thường trú) để đăng ký thay đổi tên chị nhé.
Về trình tự, thủ tục được quy định như sau:
- Người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch nộp tờ khai theo mẫu quy định và giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch.
- Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ giấy tờ theo quy định trên, nếu thấy việc thay đổi, cải chính hộ tịch là có cơ sở, phù hợp với quy định của pháp luật dân sự và pháp luật có liên quan, công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng người yêu cầu đăng ký thay đổi, cải chính hộ tịch ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho người yêu cầu.
Trường hợp thay đổi, cải chính hộ tịch liên quan đến Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi nội dung thay đổi, cải chính hộ tịch vào Giấy khai sinh, Giấy chứng nhận kết hôn.
Trường hợp cần phải xác minh thì thời hạn được kéo dài thêm không quá 03 ngày làm việc.
Mẹ K: Cảm cơ cô L nhiều. Để về tôi bảo cháu chuẩn bị giấy tờ rồi lên UBND xã đăng ký thay đổi tên.
Cảnh 2: Tại nhà K
Mẹ K: Cô L đã hướng dẫn rồi, mẹ đã ghi lại đầy đủ, con xem rồi chuẩn bị giấy tờ để lên UBND xã đăng ký thay đổi tên.
K: Vâng. Nhưng mẹ ơi, con còn chưa rõ giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch là gồm giấy tờ gì ạ.
Mẹ K: uh nhỉ, để mẹ gọi điện hỏi cô L xem.
Cảnh 3: Cuộc hội thoại giữa mẹ K và cô L
Mẹ K nhấc máy gọi ngay cho cô L.
Cô L: Alo, chị ạ?
Mẹ K: Vâng, tôi quên hỏi cô về giấy tờ liên quan cho cơ quan đăng ký hộ tịch bao gồm giấy tờ gì hả cô?
Cô L: à vâng, các giấy tờ liên quan ở đây bao gồm: Giấy khai sinh của K, Chứng minh nhân dân của K, Sổ hộ khẩu của gia đình chị, các giấy tờ liên quan để làm căn cứ cho thay đổi hộ tịch của K chị nhé.
Mẹ K: Vâng, cảm ơn cô nhé.
Sau khi đã hiểu rõ, K cùng mẹ chuẩn bị đầy đủ giấy tờ.Ngày hôm sau đến UBND xã đăng ký thay đổi tên. Sau thời gian quy định thì công chức tư pháp - hộ tịch ghi vào Sổ hộ tịch, cùng cháu K ký vào Sổ hộ tịch và báo cáo Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã cấp trích lục cho K.
Bố, mẹ và K cảm ơn cô L rối rít vì đã giúp cháu K thay đổi được tên. Từ sau đấy, cứ có việc gì liên quan đến pháp luật thì gia đình K lại sang nhờ cô L tư vấn.