Thanh tra Bộ Xây dựng và Thanh tra Sở Xây dựng là những cơ quan độc lập, có con dấu và tài khoản riêng, thực hiện việc thanh tra về quy hoạch, kiến trúc, phát triển đô thị và hoạt động đầu tư xây dựng, bao gồm:
+ Thanh tra việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình, thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công, tổng dự toán, dự toán công trình xây dựng;
+ Thanh tra việc áp dụng quy chuẩn xây dựng, tiêu chuẩn xây dựng đối với công trình xây dựng; việc áp dụng tiêu chuẩn xây dựng của nước ngoài trong hoạt động xây dựng tại Việt Nam;
+ Thanh tra việc cấp Giấy phép xây dựng, cấp Giấy phép nhà thầu nước ngoài, thuê tư vấn nước ngoài và việc ký kết, thực hiện hợp đồng trong hoạt động xây dựng.
Nghị định này có hiệu lực kể từ ngày 15 tháng 5 năm 2013, thay thế Nghị định số 46/2005/NĐ-CP ngày 06 tháng 4 năm 2005 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Xây dựng.
Chấm dứt việc thực hiện Quyết định số 89/2007/QĐ-TTg ngày 18 tháng 6 năm 2007 của Thủ tướng Chính phủ về thí điểm thành lập Thanh tra xây dựng quận, huyện và Thanh tra xây dựng xã, phường, thị trấn tại thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh.