Hàng năm, UBND tỉnh giao Sở Tư pháp chủ trì, biên soạn các tài liệu về kỹ năng hòa giải ở cơ sở trong các lĩnh vực về tranh chấp đất đai, tranh chấp dân sự, bạo lực gia đình, hôn nhân và gia đình… như Bản tin Tư pháp, tờ rời pháp luật, bộ hỏi đáp pháp luật. Từ năm 2019 đến nay Sở Tư pháp biên soạn và phát hành 24 số Bản tin Tư pháp với số lượng 2.400 cuốn; 28 loại tờ rời với số lượng 2.800 tờ; 1.000 hỏi đáp pháp luật về hòa giải ở cơ sở; 2.286 bộ tài liệu tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ công tác hòa giải.
Thực hiện rà soát đội ngũ cán bộ, công chức được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về hòa giải ở cơ sở có khả năng truyền đạt thông tin để lựa chọn, lập danh sách đội ngũ tập huấn viên cấp tỉnh. Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quyết định công nhận tập huấn viên cấp tỉnh thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải cho hòa giải viên ở cơ sở. Các huyện, thị xã, thành phố đã chủ động ban hành quyết định công nhận tập huấn viên bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải, đội ngũ tập huấn viên về hòa giải ở cơ sở cấp huyện trên địa bàn tỉnh Yên Bái tổng số có 48 người.
Toàn tỉnh hiện có 1.396 tổ hòa giải ở cơ sở với 8.630 tổ viên, số lượng tổ viên bình quân trên một tổ hòa giải là 5-7 người và bình quân mỗi xã, phường, thị trấn có trên 12 tổ hòa giải ở cơ sở. Việc tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở được quan tâm, chú trọng thực hiện theo Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp ban hành và đăng tải tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ hòa giải cơ sở cho hòa giải viên trên Cổng thông tin điện tử của tỉnh, Trang thông tin điện tử cấp huyện và các phương tiện phát thanh, truyền hình, hệ thống thông tin cơ sở. Từ năm 2019 đến nay đã cấp phát 5.132 cuốn tài liệu và tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ cho 5.561 hòa giải viên cơ sở; tổng số vụ việc tiến hành hòa giải là 1.699 trong đó hòa giải thành 1.561, hòa giải không thành 138 vụ việc.
Yên Bái đã lựa chọn 08 xã thực hiện chỉ đạo điểm tại xã Khao Mang và xã Lao Chải huyện Mù Cang Chải; thị trấn Nông trường Liên Sơn và xã Cát Thịnh huyện Văn Chấn; xã Thịnh Hưng và xã Tân Hương huyện Yên Bình; thị trấn Mậu A và xã Yên Thái huyện Văn Yên. Đối với các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh mỗi đơn vị thực hiện 02 xã chỉ đạo điểm tổng số có 18 xã chỉ đạo điểm. Các hoạt động chỉ đạo điểm được triển khai thực hiện phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. Hiện nay trên địa bàn toàn tỉnh đã xây dựng và triển khai thực hiện 55 mô hình về hòa giải như: nâng cao năng lực cho hòa giải viên cơ sở; tổ hòa giải tiêu biểu xuất sắc; tổ hòa giải điển hình; tổ hòa giải điển hình điểm; tổ tự quản phụ nữ xã; tổ hòa giải điển hình; tổ hòa giải điểm; tổ hòa giải cơ sở điển hình; tổ hòa giải năm tốt; tổ hòa giải điển hình tiên tiến; tổ hòa giải 02 không 3 có; tổ hòa giải 05 không; tổ hòa giải hai tốt; tổ hòa giải bốn tốt; tổ hòa giải ba tốt. Một số mô hình đã được các cơ quan có thẩm quyền cấp huyện tặng Giấy khen cho tập thể hoặc cá nhân tham gia mô hình về thành tích xuất sắc trong hoạt động mô hình.
Có thể nói hoạt động hòa giải ở cơ sở đã góp phần tích cực trong việc hạn chế đơn thư khiếu nại, tố cáo tràn lan, vượt cấp, kéo dài. Các vụ mâu thuẫn, xích mích cần hòa giải chủ yếu liên quan về lĩnh vực đất đai; mâu thuẫn, xích mích giữa các thành viên trong gia đình do khác nhau về quan niệm sống, lối sống; mâu thuẫn giữa các cá nhân trong quan hệ xóm giềng; tranh chấp về quyền, lợi ích phát sinh trong dân sự, quan hệ hôn nhân gia đình. Không có vụ tranh chấp tài sản có giá trị lớn. Mỗi vụ việc xảy ra ở cơ sở, khi được hòa giải, giải quyết kịp thời, không phát triển thành mâu thuẫn, tranh chấp lớn, việc đơn giản không trở nên phức tạp, không gây âm ỉ, bức xúc trong dư luận và cộng đồng dân cư, từ đó các mâu thuẫn, tranh chấp, vướng mắc pháp luật được giải quyết triệt để, ngăn ngừa phát sinh tội phạm, giữ gìn tình đoàn kết trong nội bộ nhân dân, ổn định trật tự an toàn xã hội. Điều này góp phần tiết kiệm được thời gian, công sức, tiền bạc của chính các bên tranh chấp, cũng như của các cơ quan nhà nước như chính quyền địa phương, cơ quan tư pháp.
Qua 03 năm triển khai thực hiện Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022” tỉnh Yên Bái đã có những thay đổi tích cực trong nhận thức của hòa giải viên và công tác hòa giải ở cơ sở. Tổ hòa giải được củng cố, kiện toàn đủ số lượng, thành phần cơ cấu hòa giải viên theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở; việc lựa chọn, giới thiệu thành viên tham gia tổ hòa giải được tiến hành trên cơ sở sự đánh giá, nhận xét về năng lực, phẩm chất, thái độ, tinh thần tham gia các hoạt động, phong trào tại địa phương; uy tín của cá nhân đã giúp cho đội ngũ hòa giải viên cơ sở ngày càng chất lượng. Cùng với việc thường xuyên được tập huấn, bồi dưỡng và khả năng truy cứu tài liệu, đội ngũ hòa giải viên ngày càng nhận thức cao hơn về kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải, ý thức nêu gương và tinh thần trách nhiệm từ đó tạo hiệu quả cao trong công tác hòa giải cơ sở.
Ngọc Lâm
Sở Tư pháp Yên Bái