Ngày tết dương lịch năm 2016, Lan cô sinh viên luật của trường đại học tại Úc đã trở về thăm nhà, thăm quê hương. Trên đường Từ sân bay về nhà cô (một ngôi làng nằm ở ngoại ô ngoại thành Hà nội) cô cảm nhận Hà nội đang đổi thay như khoác chiếc áo mới lộng lẫy. Cô cảm thấy vui vui với sự thay đổi của thủ đô. Cô hào hứng trở về nhà với bao nhiêu câu chuyện muốn kể với gia đình nhỏ bé của mình về đất nước xa xôi nơi cô đang theo đuổi những ước mơ của tuổi trẻ. Về đến làng tại huyện ngoại thành Hà nội, cô thấy ngạc nhiên vì con đường đất ngày trước khi mình đi học giờ đang được đổ bê tông, có những đoàn đường đã xong nhìn thấy sạch sẽ, gọn gàng, thuận tiện đi lại cho bà con lắm rồi. cô ào vào nhà như cơn gió lốc trước sự ngỡ ngàng và vui mừng của bố mẹ và mấy đứa em cô. Cô không báo trước cho gia đình để muốn mọi người bất ngờ, đón nhận cô trong niềm vui và bất ngờ như vậy. Mẹ ôm cô vào lòng, bố xuýt xoa vì cô gầy đi. Mấy đứa em ôm lấy chị đòi quà.
Bữa cơm tối của gia đình diễn ra đầm ấm. Sau những câu chuyện về gia đình mình, về bản thân cô sinh sống và học tập ở nước Úc xa xôi đó như thế nào. Cô bỗng hỏi mẹ:
Lan: Mẹ ơi, Làng mình giờ thay đổi nhiều, có những nhà cao tầng mọc lên và con đường làng đã có tiền để bê tông hoá sạch sẽ, khang trang.
Mẹ Lan: kinh phí nhà nước đầu tư một phần, còn 2/3 là kinh phí của người dân làng mình đóng góp đó
Bố Lan: phải có sức dân thì mới sớm thành công được con ạ, mỗi người có ý thức và trách nhiệm một chút thì việc chung sẽ được xác định như việc nhà mình để hoàn thành.
Lan: ôi vậy à, bà con làng mình chắc dạo này đỡ khó khăn hơn nên đã đóng góp kinh phí để làm đường.
Cả nhà đang nói chuyện thì bác Bác Thành (chủ tịch hội cựu chiến binh xã) bước vào
Bác Thành: chào cả nhà, ôi cái Lan về đấy à, mừng quá nhỉ, học hành thế nào cháu?
Lan: dạ cháu học cũng được bác à, lúc đầu sng cũng có khó khăn về ngôn ngữ nhưng nửa năm sau cháu đã theo kịp được các bạn ạ
Bố Lan: Mời bác ngồi uống nước trà và ăn kẹo cháu nó mang về ạ
Bác Thành: hôm nay tôi sang đây để có chuyện muốn nới cô chú về con đường đang xây dựng ở làng mình
Mẹ Lan: vâng, đường đã xây dựng được một đoạn rồi đấy bác, chắc thời gian tới làng mình bà con có đường bằng phẳng để đi rồi.
Bác Thành: đang có vấn đề đây, bà con nói tiền do bà con đóng góp để làm đường mà nhiều khâu Xã chẳng công khai, minh bạch gì cả, không biết chi tiêu, làm ăn thế nào
Mẹ Lan: em cũng có nghe loáng thoáng về chuyện này nhưng đợt này em bận quá chưa tìm hiểu được để giải thích cho bà con
Bác Thành: bà con nói xem có vấn đề tham nhũng gì trong chuyện này không?
Bố Lan: thôi, thôi nhà em là không có tham gia vào việc này đâu bác ạ, nếu có vấn đề gì thì cơ quan chức năng có thảm quyền giải quyết thôi
Bác Thành: tôi muốn sang để bàn với cô chú về việc phòng phòng chống tham nhũng thôi chứ không hẳn có tham nhũng trong xây dựng đường làng này. À mà cái Lan học chuyên ngành gì ấy nhỉ?
Lan: cháu học luật ạ
Bác Thành: tốt quá, bác hỏi cháu nhé trong trường hợp xây dựng đường có tới 2/3 là kinh phí do dân đóng góp thì UBND xã, trưởng thôn và các tổ chức, đoàn thể có trách nhiệm gì để không xảy ra tham nhũng? Pháp luật quy định về việc này như thế nào?
Lan: có đấy bác, pháp luật Việt Nam đã có Luật phòng chống tham nhũng và các văn bản khác có liên quan để điều chỉnh về vấn đề này
Bác Thành: thế trong trường hợp này thì UBND xã có phải công khai các thông tin về việc làm đường không? Công khai cụ thể những nội dung gì?
Mẹ Lan: Lan nói đi cho bố mẹ và bác biết nào
Lan: con cũng không thể nhớ chính xác về từng điều luật nhưng con hiểu về nguyên tắc chung. Tuy nhiên, để chuẩn xác con đi lấy cuốn sách về vấn đề này và có văn bản in kèm để đọc cho bố mẹ và bác cùng hiểu.
Bác Thành: uh, vậy cho chính xác con
Lan: (giở sách và dừng lại) đây ạ, bác và bố mẹ nghe nhé, điều 16 Luật phòng chống tham nhũng năm 2005 quy định về công khai, minh bạch việc huy động và sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân như sau:
“1. Việc huy động các khoản đóng góp của nhân dân để đầu tư xây dựng công trình, lập quỹ trong phạm vi địa phương phải lấy ý kiến nhân dân và được Hội đồng nhân dân cùng cấp xem xét, quyết định.
2. Việc huy động, sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân quy định tại khoản 1 Điều này phải được công khai để nhân dân giám sát và phải chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát theo quy định của pháp luật.
3. Nội dung phải công khai bao gồm mục đích huy động, mức đóng góp, việc sử dụng, kết quả sử dụng và báo cáo quyết toán.
4. Công trình cơ sở hạ tầng tại xã, phường, thị trấn sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân phải công khai các nội dung sau đây:
a) Nội dung phải công khai quy định tại khoản 3 Điều này tức là công khai bao gồm mục đích huy động, mức đóng góp, việc sử dụng, kết quả sử dụng và báo cáo quyết toán;
b) Dự toán cho từng công trình theo kế hoạch đầu tư được duyệt;
c) Nguồn vốn đầu tư cho từng công trình;
d) Kết quả đã huy động của từng đối tượng cụ thể, thời gian huy động;
đ) Kết quả lựa chọn nhà thầu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt;
e) Tiến độ thi công và kết quả nghiệm thu khối lượng, chất lượng công trình và quyết toán công trình.
5. Việc huy động, sử dụng các khoản đóng góp của nhân dân vì mục đích từ thiện, nhân đạo được thực hiện theo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều này tức là phải được công khai để nhân dân giám sát và phải chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát theo quy định của pháp luật. Đồng thời, . nội dung phải công khai bao gồm mục đích huy động, mức đóng góp, việc sử dụng, kết quả sử dụng và báo cáo quyết toán.
Bác Thành: à như vậy, pháp luật thật công bằng và đã có những quy định rất cụ thể về công khai, minh bạch tài sản. Con gái học luật có khác, đã có tố chất của luật sư rồi đấy.
Mẹ Lan: theo quy định trên thì UBND xã chưa thực sự công khai hết các nội dung trên, mình phải có ý kiến với xã công khai minh bạch theo quy định của pháp luật để bà con được yên tâm.
Bố Lan: công khai, minh bạch là giải pháp phòng ngừa tham nhũng rất có hiệu quả. Pháp luật đã quy định cụ thể như vậy nhưng thực thi pháp luật cần được thực hiện nghiêm túc hơn thì xã hội mới an toàn và phát triển