Cảnh 1:
Đang phóng xe máy vù vù, Vũ nghe trên loa truyền thanh phường “
trong việc tiếp cận thông tin, công dân có quyền: được cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời; được khiếu nại, khởi kiện, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về tiếp cận thông tin”. Do chạy xe máy nên Vũ nghe từ được, từ mất.
Vũ nghĩ ngay trong đầu “luật đã quy định quyền tiếp cận thông tin, công dân được tự do tiếp cận thông tin. Thế mà hôm qua bọn địa chính lại không cho mình xem bản đồ, quy hoạch. Chắc bọn này định ôm đất để xong quy hoạch bán lấy tiền”.
Do Vũ định mua lô đất ông Hùng, nhưng hỏi xã thì bảo lên huyện, hỏi huyện thì bảo quy hoạch chưa có. Vũ bực lắm, tiền cả đống mấy trăm triệu chứ có ít đâu mà thằng nọ đẩy cho thằng kia là không biết.
Cảnh 2: Tại hồ câu cá
Vũ hẹn Dáng ở hồ câu, câu cá là sở thích của Vũ, vừa đến nơi đã thấy Dáng ở đó.
Vũ: Đến sớm thế ông
Dáng: Vừa đến, hôm nay làm vài con, gọi bọn thằng Thịnh, thằng Sương đến làm bữa.
Vũ:Ừ. Kiểu gì cũng được đôi con
Dáng: Hôm nay trông trăn trở, suy tư thế
Vũ: Thì đang nghĩ xem có nên mua lô đất của thằng cha Hùng không
Dáng: Đất sau nhà máy sữa á?
Vũ: Ừ
Dáng: Đất cát là cả khối tài sản, xem không kỹ mua phải chỗ nó quy hoạch làm đường, làm công viên là toi.
Vũ: Thế mới lo
Dáng: Sao mày không ra thẳng xã, phường xem quy hoạch?
Vũ: Ra rồi, lên tận Ủy ban huyện chứ, xã với phường biết đếch gì
Dáng: Thế thì có gì băn khoăn.
Vũ: Nó bảo chưa quy hoạch.
Dáng: Nói thật với ông, quy hoạch mỗi năm một khác, mỗi đời bí thư, chủ tịch lại một khác. Biết thế đếch nào được.
Vũ: nghe nói mình có quyền yêu cầu bọn ủy ban phải cung cấp thông tin.
Dáng: Quyền với cả hành, quy định thế cho vui thôi, chứ mày xem được quy hoạch của chúng nó thì đi lại tốn kém cả chục lần. Tốt nhất cho thẳng thằng địa chính hay chủ tịch ít tiền, rồi hỏi nó xem có mua được không, nếu mua được nhờ luôn nó làm bìa. “Cơ chế 1 cửa” giờ nhanh lắm. chứ cứ đi xếp hàng đến bao giờ.
Vũ: Mày cứ hay tiếp tay cho tham nhũng, tự mình làm cho mình mất tiền.
Dáng: Mày thích mất tiền nhưng được việc hay chả mất đồng nào nhưng việc cũng không được.
Vũ: Tao muốn không mất tiền mà vẫn được việc.
Dáng: thế thì ai chả muốn, nhưng cái cơ chế, cái xã hội này không thế.
Vũ: Nghe nói, công dân có quyền tiếp cận thông tin mà có quyền đề nghị cơ quan nhà nước phải cung cấp thông tin.
Dáng (tỏ ra hiểu biết): Cái này xưa rồi.
Vũ: Đâu, tao vừa nghe sáng nay, hình như mới ban hành năm 2016.
Dáng: Mới nhưng vẫn cũ. Mấy cái quy hoạch đất đai mà mày đang quan tâm, theo quy định luật đất đai phải công khai cho nhân dân biết.
Vũ: Ơ, mày hiểu biết luật nhỉ
Dáng: Thì lần trước ông bố tao mua đất cho chị Hiền nhà tao ở trên thành phố nên tao biết, hai bố con đi lại mất bao nhiêu buổi mới quyết.
Vũ: Thế à. Sao bọn huyện mình bí mật thế nhỉ.
Hai người lặng lẽ ngồi câu.
Cảnh 3.
Hôm sau Vũ lên huyện, vào phòng địa chính, tiếp Vũ là Khá – công chức địa chính
Khá: Anh muốn thông tin gì?
Vũ: Anh cho em xem quy hoạch cách đồng Gờ, nhất là chỗ sau nhà máy sữa.
Khá: À chỗ đấy chưa có quy hoạch.
Vũ: Chỗ nào chả có quy hoạch. Sao các anh không thông tin cho người dân chúng tôi biết.
Khá: Kia, quy hoạch dán đầy ngoài kia, anh ra mà xem. Tất cả công khai hết đấy, có ai giấu diếm gì đâu.
Vũ: Quy hoạch đấy cũ, cách đây 3 năm rồi, tôi muốn xem bản mới nhất.
Khá: Chưa có gì thay đổi cả. Thế anh muốn gì?
Vũ: Muốn biết cụ thể cái lô đất sau nhà máy sữa đã có chủ trương làm gì chưa?
Khá: tôi đã trả lời anh là chưa có quy hoạch, nghĩa là chưa có chủ trương gì rồi mà. Anh thích thì ra kia mà xem.
Vũ: Không thể tin được, cơ quan nhà nước làm ăn tắc trách.
Hai bên đang bực tức thì ông Minh, chủ tịch Ủy ban bước vào
Ông Minh: Có chuyện gì mà ầm ĩ lên thế?
Khá: Báo cáo anh, anh này cứ đòi em cho xem quy hoạch ở đồng Gờ. Mà vừa qua tỉnh có thông báo là dự kiến quy hoạch đường cao tốc ra sân bay.
Ông Minh quay sang Vũ: Biết là các anh cần xem quy hoạch, nhưng chỗ đó chưa có quy hoạch chi tiết vì nghe đâu trên Trung ương có chủ trương làm đường cao tốc chạy qua đây, nên huyện chưa quy hoạch cụ thể.
Vũ: Thế à, chứ không phải…
Ông Minh: Cậu Khá lên phòng tôi có chút việc
Ông Minh đi lên phòng, Khá cũng đi theo luôn, Vũ ra về.
Vẫn không thỏa mãn với trả lời của ông Minh, vì Vũ nghe mấy người nói rằng chỗ đồng Gờ sẽ xây dựng Trung tâm thương mại, khu vui chơi của huyện. Bây giờ không biết ai đúng, ai sai. Mà làm sao để có được thông tin bây giờ.
Như chợt nhớ ra, Vũ à lên một tiếng rồi lấy xe máy đi về. Vũ ra thẳng hiệu sách, tìm mua Luật tiếp cận thông tin. Đây rồi. Luật mới được ban hành năm 2016, Vũ lật từng trang để đọc.
Luật quy định: “Công dân được tiếp cận thông tin bằng cách thức: Tự do tiếp cận thông tin được cơ quan nhà nước công khai; Yêu cầu cơ quan nhà nước cung cấp thông tin”. Việc yêu cầu có thể đến trực tiếp hoặc gửi phiếu yêu cầu qua đường bưu điện.
Vũ băn khoăn, mình đến trực tiếp còn chả có câu trả lời thỏa đáng, gửi qua bưu điện chắc cũng đi vào dĩ vãng, thôi mai lên tỉnh hỏi xem thế nào.
Cảnh 4.
Tiếp Vũ là em công chức khá trẻ, chắc mới được tuyển dụng. Vũ nghĩ, em này đang thử việc thì biết gì. Mình hôm nay lại đi công cốc.
- Chào em
- Vâng, chào anh. Anh có việc gì.
- Em cho hỏi, anh muốn xem quy hoạch đất đai của tỉnh thì như thế nào nhỉ.
- Vâng, mới có quy hoạch mới cách đây 1 tuần. Tỉnh đã gửi về từng địa phương để công khai theo quy định.
- Thế à. Huyện P có không em
- Có ạ. Quy hoạch mới, chủ tịch phê duyệt một tuần rồi.
Vũ “à” lên một tiếng tỏ ra ngỡ ngàng, hóa ra quy hoạch mới của huyện đã có. Vậy mà ở huyện cứ bảo chưa, chắc có ẩn khuất gì đây.
Vũ vội ra xem quy hoạch, quả thật chỗ cánh đồng Gờ, tỉnh dự kiến 5 năm tới sẽ xây dựng trung tâm thương mại ở đây.
Vũ đã hiểu, việc huyện giấu thông tin, chưa công khai để một nhóm người tranh thủ gom đất trước khi công khai quy hoạch. Thế này phải xử lý, Vũ sẽ làm đơn kiện, không thể để như thế được.
Điều 14 Luật tiếp cận thông tin quy định về khiếu nại, khởi kiện, tố cáo
1. Người yêu cầu cung cấp thông tin có quyền khiếu nại, khởi kiện đối với cơ quan nhà nước, người có trách nhiệm cung cấp thông tin quy định tại Điều 9 của Luật này.
2. Công dân có quyền tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về tiếp cận thông tin.
3. Khiếu nại, khởi kiện, tố cáo trong việc tiếp cận thông tin được thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo và pháp luật về tố tụng hành chính.
Điều 9. Phạm vi và trách nhiệm cung cấp thông tin
1. Cơ quan nhà nước có trách nhiệm cung cấp thông tin do mình tạo ra, trừ trường hợp quy định tại Điều 6 của Luật này; đối với trường hợp quy định tại Điều 7 của Luật này thì cung cấp thông tin khi có đủ Điều kiện theo quy định.
Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm cung cấp thông tin do mình tạo ra và thông tin do mìnhnhận được để trực tiếp thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, trừ trường hợp quy định tại Điều 6 của Luật này; đối với trường hợp quy định tại Điều 7 của Luật này thì cung cấp thông tin khi có đủ Điều kiện theo quy định.
2. Cơ quan nhà nước trực tiếp tổ chức thực hiện việc cung cấp thông tin, trừ các trường hợp sau đây:
a) Văn phòng Quốc hội có trách nhiệm cung cấp thông tin do Quốc hội, cơ quan của Quốc hội, cơ quan thuộc Ủy ban thường vụ Quốc hội, Hội đồng bầu cử quốc gia tạo ra và thông tin do mình tạo ra;
b) Văn phòng Chủ tịch nước có trách nhiệm cung cấp thông tin do Chủ tịch nước tạo ra và thông tin do mình tạo ra;
c) Văn phòng Chính phủ có trách nhiệm cung cấp thông tin do Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tạo ra và thông tin do mình tạo ra;
d) Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội có trách nhiệm cung cấp thông tin do Đoàn đại biểu Quốc hội tạo ra và thông tin do mình tạo ra;
đ) Văn phòng Hội đồng nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm cung cấp thông tin do Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, các cơ quan của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh tạo ra và thông tin do mình tạo ra;
e) Văn phòng Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm cung cấp thông tin do Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tạo ra và thông tin do mình tạo ra;
g) Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm cung cấp thông tin do Hội đồng nhân dân, Thường trực Hội đồng nhân dân, các cơ quan của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện tạo ra và thông tin do mình tạo ra;
h) Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm cung cấp cho công dân cư trú trên địa bàn thông tin do mình và do các cơ quan ở cấp mình tạo ra, thông tin do mình nhận được để trực tiếp thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; cung cấp cho công dân khác thông tin này trong trường hợp liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích hợp pháp của họ;
i) Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an quy định đầu mối thực hiện cung cấp thông tin trong hệ thống tổ chức của mình.