Gia đình ông Ngạn và bà Hương có thỏa thuận với Hùng – người cùng xá với ông Ngạn, bà Hương về việc chuyển nhượng quyền sử dụng mảnh đất trong xã cho Hùng với giá 1.500.000.000 đồng.Ngay sauđó, Hùng đã đặt cọc 50.000.000 đồng cho ông Ngạn, bà Hương. Giấy đặt cọc ghi rõ, nếu bên mua không mua nữa thì mất gấp đôi số tiền đặt cọc, nếu bên bán không bán nữa thì mất gấp đôi số tiền đặt cọc. Khoảng 01 tháng sau, gia đình ông Ngạn, bà Hương thấy giá đất tăng, có người hỏi mua với giá cao hơn Hùng trả nên đã đắn đo, suy nghĩ xem có nên để mảnh đất đấy cho Hùng không hay là bán cho người khác, kiếm thêm một ít.
Cảnh 1: Tại nhà ông Ngạn, bà Hương
Ông Ngạn: Bà ơi, hay chúng ta đừng bán mảnh đất đấy cho thằng Hùng nữa, có người trả giá cao hơn hẳn 50 triệu rồi đấy. Làm gì cho ra mấy chục triệu trong thời buổi kinh tế khó khăn như hiện nay.
Bà Hương: Chắc đợt trước mình bán rẻ cho thằng Hùng quá rồi ấy, trách gì mà nó đưa tiền đặt cọc ngay và luôn như thế. Đúng là nên suy nghĩ lại.
Ông Ngạn: chắc chắn là vì thấy chúng ta bán rẻ nên Hùng mới đồng ý nhanh như thế. Bây giờ nên tính thế nào đây, chúng ta đã nhận cọc của nó rồi, trả lại tiền cọc có được không nhỉ? Hôm trước trong giấy đặt cọc đã ghi rõ rồi, giờ mình mà không bán có bị mất gấp đôi số tiền cọc không?
Bà Hương: tôi cũng không rõ như thế nào nữa? Ông xem đó mà tính toán cho hợp lý.
Cảnh 2: Nga sang nhà bác Ngạn chơi
Đúng lúc có Nga – con emtrai ông Ngạn sang chơi. Nga nhanh nhẩu:
Ông Ngạn: có gì đâu cháu, hai bác đang bàn nhau về chuyện bán mảnh đất hôm trước ấy mà. Mà cháu am hiểu pháp luật, làm việc liên quan đến pháp luật nhiều năm, có kinh nghiệm thì cho hai bác hỏi tí luôn?
Nga: Dạ vâng, Bác cứ hỏi đi ạ.
Ông Ngạn kể đầu đuôi câu chuyện, rồi bỗng dừng lại, ngập ngừng:
- Bây giờ hai bác tính trả lại tiền cọc cho thằng Hưng, rồi bán mảnh đất đó cho người khác với giá cao hơn, có hợp lý không cháu, chứ người ta trả cho Bác giá cao hơn hẳn 50 triệu, không bán thì tiếc lắm
- Không nên đâu bác ạ. Về cả tình, cả lý đều không nên ạ. Sở dĩ cháu nói như vậy là vì:
Thứ nhất, mình đã hứa sẽ bán cho anh Hùng rồi mà quay lại bán cho người khác thì không hay, dù gì cũng là người trong làng, trong xóm, thất hứa cũng rất mang tiếng, sau này gặp nhau nhìn mặt nhau cũng ngượng bác ạ.
Thứ hai, về mặt pháp luật, theo quy định tại Điều 328 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định trường hợp hợp đồng được giao kết, thực hiện thì tài sản đặt cọc được trả lại cho bên đặt cọc hoặc được trừ để thực hiện nghĩa vụ trả tiền; nếu bên đặt cọc từ chối việc giao kết, thực hiện hợp đồng thì tài sản đặt cọc thuộc về bên nhận đặt cọc; nếu bên nhận đặt cọc từ chối việc giao kết, thực hiện hợp đồng thì phải trả cho bên đặt cọc tài sản đặt cọc và một khoản tiền tương đương giá trị tài sản đặt cọc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Trong trường hợp này, hai bác và anh Hùng đã ký giấy đặt cọc và thống nhất rằng nếu bên bán – tức là hai bác không bán nữa thì sẽ phải trả cho bên mua - anh Hùng gấp đôi số tiền anh ấyđã đặt cọc, tổng cộng hai bác phải trả cho anh Hùng là 100.000.000 đồng; cao hơn so với mức chênh lệch giá người đến sau hỏi mua và anh Hùng đã thỏa thuận trước đó. Xét cả hai mặt có lợi cho bác đâu ạ. Theo cháu, vẫn nên bán cho anh Hùng bác à.
Ông Ngạn: cháu nói có lý. Không ngờ pháp luật cũng lường trước được trường hợp như thế này mà quy định. May có cháu không thì hai bác lại thay đổi ý kiến, bán cho người khác, vừa mất tiền và mất uy tín với anh Hùng.
Bà Hương: Nhưng kể cũng tiếc nhỉ, biết thế hôm đấy không nhận cọc của thằng Hùng.
Ông Ngạn: đáng ra phải gọi Nga sang tư vấn cho trước khi ký giấy nhận đặt cọc.
Bà Hương: đúng thật, sơ suất quá ông ạ.
Ông Ngạn: thôi đã trót hứa với người ta rồi, giấy trắng mực đen rõ ràng, chẳng thể làm khác được. Hôm sau anh Hùng sang ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất với hai bác, cháu sang xem hợp đồng giúp bác cho chắc chắn nhé, bác tin tưởng cháu lắm đấy.
Nga: Dạ vâng. Hôm sau bác cứ gọi là cháu sang ngay ạ. Để cháu về nghiên cứu, tìm hiểu kỹ Luật Đất Đai, Bộ luật dân sự và các quy định có liên quan trước để hôm sau chủ động hơn.
Bà Hương: uh, cháu xem thế nào, nghiên cứu kỹ rồi hôm sau giúp hai bác nhé. Mấy cái món hợp đồng, giao dịch này các bác không nắm được đâu.
Sau đó, ba bác cháu ngồi tâm sự, nói đủ thứ chuyện, rộn ràng cả một góc nhà.