Cảnh 1:
Trong một đám giỗ ở thôn quê, người ta căng rạp, dựng bàn ghế, chuẩn bị những mâm cỗ giỗ. Gần đến giờ trưa, hầu như mọi người đã đông đủ, cỗ đã bày sẵn trên các bàn. Một số nhóm ngồi nói chuyện, số khác đi qua đi lại, góc kia có mấy thanh niên đứng chụm lại quanh chiếc điện thoại.
Có người đi vào rạp, một người trong nhà nói to:
- Ôi, chú Hùng, chú đã về.
Tất cả cùng quay ra phía cổng, Hùng là đại biểu Hội đồng Nhân dân trên tỉnh, là con cháu dòng họ Lê Gia. Hùng bước vào, dáng vẻ lễ phép:
- Cháu chào các ông bà, các bác, các cô chú và các thím. Mặc dù hôm nay là Thứ Bẩy, nhưng trên tỉnh có việc họp đột xuất nên cháu về hơi muộn một chút, mong các ông bà và các bác thông cảm.
Mọi người vui vẻ:
- Công việc của nhà nước mới quan trọng, ảnh hưởng bao nhiêu người. Thôi cũng đến giờ trưa, cơm nước đã sẵn sàng, mời tất cả chúng ta cùng thưởng thức.
Mọi người ngồi vào mâm, dường như ai cũng đã biết vị trí ngồi của người ấy, rất trật tự, mỗi mâm 6 người. Ông Minh – trưởng họ đứng dậy:
- Hôm nay là ngày giỗ của cụ Kiến, con cháu dòng họ Lê Gia làm mâm cơm để thắp hương, tưởng nhớ công ơn cụ đã sinh thành, nuôi dạy chúng ta. Đồng thời là dịp để con cháu được gặp gỡ, anh chị em được xum vầy. Bây giờ mời tất cả cụng ly, chúc sức khỏe.
Mọi người bắt đầu rót rượu và chúc nhau sức khỏe. Năm cũ sắp qua, một vài người nhắc đến cái rét năm ấy khiến cụ Kiến qua đời. Năm nay không rét bằng nửa. Một người trong họ tên Mạnh đứng dậy đi sang mâm của Hùng, ngồi xuống cạnh Hùng và nói:
- Bác bận rộn quá, nhưng bác bận là chúng em mừng. Chứ, Đảng, Nhà nước mà nhàn rỗi thì dân tình chỉ có nước đói.
- Ừ, bây giờ toàn đảng, toàn nước đang dốc sức vực cả kinh tế, lẫn chính sách để theo kịp thế giới, mình tụt hậu quá nên phải cố gắng. Nhiều khi làm cả thứ bảy, chủ nhật.
- Em xin phép được chúc sức khỏe bác.
Mạnh đưa chén rượu về phía Hùng ý là cụng ly, rồi lại ngừng giữa chừng:
- Chiều nay bác có phải làm việc không đấy?
- Không, sáng nay họp xong rồi.
- Thế anh em mình cạn chén nhé.
- Ừ, được thôi.
- Bác cho em hỏi, hơi xa một tý, mỗi năm tỉnh mình tiêu hết bao nhiêu tiền nhỉ.
- Khoảng 7 – 8 nghìn tỷ.
- Được trung ương cấp bao nhiêu hả bác?
- Không, tỉnh mình cũng khá nên tự cân đối được thu – chi, còn nộp về trung ương một ít.
- Em nói thật, bác là liêm khiết nhất tỉnh nhà có khi nhất Việt Nam, làm việc thì cần mẫn mà thu nhập chả có gì, mỗi lương, người ta xây nhà mua xe, mình vẫn đi cái xe cũ.
- Mỗi người một nhu cầu, ai cũng nghĩ tư lợi cá nhân thì đất nước nghèo đến bao giờ, con cháu mình cũng nghèo.
- Lại nói về chuyện tham nhũng, sao không công khai cái thu – chi cho dân biết để còn xem các ông làm gì nhỉ. Theo em là cứ phải minh bạch, đưa ra mọi người xem thì khó mà làm gian dối được.
- Thì có công khai, nhà nước quy định phải công khai ngân sách đấy. Chú chưa quan tâm nên không biết đấy thôi.
- Thì bọn em cứ đi làm tối ngày, còn thời gian đâu mà xem. Em cũng chẳng biết xem ở đâu. Với cả mình xem rồi, có kiến nghị, thắc mắc gì cũng như muối bỏ biển, ai giải quyết đâu.
- Đấy, chết là ở chỗ đấy. Mình là người dân, mình có quyền kiểm tra, giám sát việc sử dụng đồng tiền thuế do mình đóng góp vào. Ai cũng nghĩ như chú thì bọn tham nhũng nó mới có cửa để sống.
- Vầng
Một người nói vọng sang:
- Hai anh em ăn cơm đi, việc nhà nước để sang một bên, làm cả năm, cả đời rồi.
- Vâng ạ, chúng cháu bàn luận một tý cho em Mạnh hiểu thôi ạ.
Cảnh 2.
Sang tuần, Hùng hẹn Kha, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh. Tại phòng làm việc của Kha, Kha rót nước mời Hùng.
- Mời anh uống nước
- Cám ơn chú. Công việc cuối năm cũng bận, tôi chỉ sang trao đổi với chú một tý.
- Vâng có gì anh cứ thẳng thắn.
- Năm nay tỉnh mình thu khá không?
- Cũng khá, hơn mọi năm, thu ngân sách tăng ba phần trăm anh ạ. Có chuyện gì hả anh?
- Không có gì. Chỉ là tôi sang nhắc chú thực hiện đúng các quy định về ngân sách nhà nước; lưu ý anh em nhắc các sở, ngành lập, trình dự toán, quyết toán ngân sách đúng thời hạn.
- Vầng, cuối năm công việc bề bộn, vừa lo hoàn tất nhiệm vụ theo kế hoạch, vừa lo giải ngân. Lại lo lập kế hoạch năm sau, ngành nào cũng vất vả.
- Làm vất vả cũng nhớ phải đúng pháp luật chứ không thể qua quýt. Dân trí bây giờ tăng cao, trung ương ngày càng xiết chặt quản lý, không thể lơ là trong mọi vấn đề.
- Vâng, có anh sát sao với công việc em cũng yên tâm. Bên tài chính đã lập sắp xong dự toán năm sau, chiều nay em yêu cầu báo cáo tình hình quyết toán của các sở, ngành để còn trình sang Hội đồng và công khai thu chi theo quy định.
- Ừ. Hôm trước có người hỏi tôi thu – chi ngân sách của tỉnh thế nào. Tôi thấy mừng vì trình độ dân trí của mình cao rồi. Người dân đã quan tâm hơn vào công việc của chính quyền, nhưng cũng thấy lo vì trách nhiệm của anh em mình ngày càng cao, nhiệm vụ ngày càng nhiều.
- Vâng, khi tiếp công dân theo quy định em cũng hay thấy người dân hỏi về các chính sách của tỉnh, về tài chính ngân sách. Dân mình bây giờ ngày càng giỏi. Nhắc nhở mình làm việc phải nghiêm túc, vì dân vì nước. Công khai, minh bạch nhằm tạo dựng niềm tin của người dân,
doanh nghiệp,
nhà đầu tư vào tỉnh, đưa tỉnh ngày một phát triển. Em không chỉ mong muốn mình là tỉnh phát triển thứ nhất nhì trong cả nước mà còn muốn tỉnh mình trở thành tỉnh điển hình cho các tỉnh khác học tập.
- Tôi rất yên tâm về chú. Hi vọng những mong muốn của chú sẽ đưa tỉnh đứng đầu cả nước.
Hai người bắt tay nhau trong ánh mắt rạng ngời, tin vào một tương lai tươi sáng.
Điều 15. Công khai ngân sách nhà nước
1. Dự toán ngân sách nhà nước trình Quốc hội, Hội đồng nhân dân; dự toán ngân sách nhà nước đã được cấp có thẩm quyền quyết định; báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước; quyết toán ngân sách nhà nước được Quốc hội, Hội đồng nhân dân phê chuẩn; dự toán, tình hình thực hiện, quyết toán ngân sách của các đơn vị dự toán ngân sách, các tổ chức được ngân sách nhà nước hỗ trợ và các chương trình, dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ngân sách nhà nước được công khai theo quy định sau đây:
a) Nội dung công khai bao gồm: số liệu và báo cáo thuyết minh dự toán ngân sách nhà nước trình Quốc hội, Hội đồng nhân dân, dự toán đã được cấp có thẩm quyền quyết định, tình hình thực hiện ngân sách nhà nước và quyết toán ngân sách nhà nước; kết quả thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán nhà nước; trừ số liệu chi tiết, báo cáo thuyết minh thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh, dự trữ quốc gia;
b) Việc công khai ngân sách nhà nước được thực hiện bằng một hoặc một số hình thức: công bố tại kỳ họp, niêm yết tại trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị; phát hành ấn phẩm; thông báo bằng văn bản đến các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan; đưa lên trang thông tin điện tử; thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng;
c) Báo cáo dự toán ngân sách nhà nước phải được công khai chậm nhất là 05 ngày làm việc kể từ ngày Chính phủ gửi đại biểu Quốc hội, Ủy ban nhân dân gửi đại biểu Hội đồng nhân dân.
Báo cáo dự toán ngân sách nhà nước đã được cấp có thẩm quyền quyết định, báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước đã được cấp có thẩm quyền phê chuẩn, kết quả kiểm toán ngân sách nhà nước, kết quả thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán nhà nước phải được công khai chậm nhất là 30 ngày kể từ ngày văn bản được ban hành.
Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước hằng quý, 06 tháng phải được công khai chậm nhất là 15 ngày kể từ ngày kết thúc quý và 06 tháng.
Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách nhà nước hằng năm được công khai khi Chính phủ trình Quốc hội vào kỳ họp giữa năm sau.
2. Công khai thủ tục ngân sách nhà nước:
a) Đối tượng phải thực hiện công khai gồm các cơ quan thu, cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà nước;
b) Nội dung công khai bao gồm: các quy định về quy trình, thủ tục kê khai, thu, nộp, miễn giảm, gia hạn, hoàn lại các khoản thu; tạm ứng, cấp phát, thanh toán ngân sách nhà nước;
c) Việc công khai được thực hiện bằng các hình thức niêm yết tại nơi giao dịch và công bố trên trang thông tin điện tử của cơ quan.
3. Nội dung công khai phải bảo đảm đầy đủ theo các chỉ tiêu, biểu mẫu do Bộ Tài chính quy định.
4. Các đối tượng có trách nhiệm phải thực hiện công khai theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều này, nếu không thực hiện công khai đầy đủ, đúng hạn thì sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật.
5. Chính phủ quy định chi tiết về công khai ngân sách nhà nước.