Cảnh 1.
Tại khu chợ đông đúc, mới sáng sớm mà chợ đã sầm uất, kẻ qua người lại, kẻ mua người bán tấp nập. Lành đang đi chợ mua thức ăn, bỗng có tiếng gọi từ phía sau, là chị Nhân – hàng xóm.
- Cô Lành hôm nay chưa phải đi làm à?
- Em tranh thủ đi chợ sớm, xong về mới đi làm chị ạ.
- Ừ. Công việc của cô có vất lắm không.
- Không chị ạ, Bọn em hơi bận cuối năm một chút thôi. Trước tết các đơn hàng về nhiều nên hay về muộn, em phải tranh thủ đi chợ sớm, chứ lúc mình về chả còn gì để mua bán cả.
- Này, cô đã biết tin gì chưa.
- Tin gì hả chị?
- Năm nay tỉnh mở đường qua làng mình đấy, đường liên tỉnh để phát triển khu công nghiệp Đại Minh.
- Lành ngỡ ngàng: Thế à, em đi làm tối ngày chẳng biết gì.
- Thì có ai biết gì đâu.
- Thông tin thế này thì chết.
- Nghe đâu con đường sẽ chạy thẳng từ chỗ ngã sáu của thành phố đến thị trấn. Đi qua làng mình 3 km. Nhà cô có mảnh đất bố mẹ cho ở khu Kim Chương chắc là ra mặt đường rồi. Phe này đất lên giá ầm ầm.
Lành ủi xìu, vẻ mặt đầy tiếc của:
- Em có biết gì đâu, hôm nọ nghe anh Phó nói có bán đất không, anh ấy giới thiệu cho bà con xa về đây lập nghiệp.
- Cô có cần tiền đâu mà bán đất.
- Tiền thì cũng cần, nhưng cần ít thôi, không bán cũng được, nhưng bán đất thì đỡ phải vay mượn.
- Thế cô đã bán chưa?
- Em nghĩ đất ở ngõ cụt như thế, để cũng chả làm gì. Nhà em ở bây giờ ở cũng không hết nên đồng ý bán rồi.
- Hai bên đã ký tá với nhau giấy tờ gì chưa?
- Chưa ký, mới ký hợp đồng đặt cọc, có công chứng thôi chị ạ.
- Cô ký bao nhiêu?
- Bên đấy người ta đòi đặt cọc toàn bộ giá trị hợp đồng.
- Thế à? Thế thì không ổn rồi.
- Sao không ổn ạ.
- Thì cô không hủy hợp đồng được nữa rồi. Nó biết có quy hoạch, kế hoạch nên nó đi gom đất đấy.
- Thế à?
- Chỉ 6 tháng, 1 năm nữa thôi thì giá đất chỗ cô tăng vù vù, tăng 5 đến 10 lần ấy chứ.
- Thế cơ ạ?
- Thế thì chết em rồi.
- Mình thiếu thông tin là mình thiệt. Thôi cô đi chợ đi, rồi về còn đi làm, kẻo muộn.
- Vâng.
Lành đi về mà hoang mang quá, mảnh đất của cô do bố mẹ cho, cứ nghĩ trong ngõ cụt thì giá trị thấp, rồi nghĩ để cũng chẳng làm gì, nhà đất cô cũng đã có để ở. Bây giờ chỗ ấy mà ra mặt đường thì đúng là cô mất mấy trăm triệu. Nghĩ tiếc ngẩn ngơ, Lành chả còn tâm trí đâu mà đi làm. Lành điện thoại xin nghỉ để ra xã xem rõ đầu đuôi.
Cảnh 2. Tại trụ sở Ủy ban nhân dân xã. Có vài người đang xem bản quy hoạch xã mới dán. Quy hoạch thì được phê duyệt cách đây 03 tháng, thế mà bây giờ xã mới đưa ra, nhưng nghĩ lại Lành đã bán mảnh đất đấy cách đây 2 tháng rưỡi.
Đúng lúc này, Lành gặp Phó đến làm việc
- Anh Phó, anh Phó!
- Vâng, có chuyện gì đấy chị Lành?
- Tôi nhờ anh chút việc, anh có thể nói với người họ hàng nhà anh đã mua đất của tôi là cho tôi hủy hợp đồng được không. Hai bên cũng chưa làm thủ tục công chứng hay sổ sách gì?
Phó gãi đầu: Cái đấy chị liên hệ trực tiếp với người ta, chứ em chỉ là người giới thiệu thôi.
- Có anh nói giúp thì mới được.
- Thôi để em gọi điện thoại hỏi xem chị nhé.
- Ừ.
Phó lấy điện thoại ra gọi:
- Alo. Anh Khiết à. Chị Lành đã bán đất trong ngõ cho anh, giờ lại có ý định không bán nữa, muốn trả tiền cho anh đây này. ... Không được ạ..... Anh lại bán cho người khác rồi à.... vâng, để em thông báo cho chị ấy biết. Vâng.
Lành đứng nghe câu được câu mất, nhưng Lành cũng hiểu là không được.
- Không được hả chú?
- Người ta lại bán cho người khác rồi. Người ta còn bảo, không hủy được hợp đồng vói bên kia vì bên đấy người ta mua gom nhiều mảnh để xây biệt thự nghỉ dưỡng.
- Thế ạ. Anh biết có quy hoạch này, chả nói với tôi một câu.
- Em có biết gì đâu, vừa hôm qua Xã mới nhận được đấy chứ.
- Chú nói thế nào, tôi thấy ghi tỉnh phê duyệt cách đây 3 tháng rồi
- Đấy là trên tỉnh người ta phê, còn về đến xã thì lâu lắm.
- Thôi, tiền cũng mất, nghĩ cũng chả giải quyết được. Chỉ trách mình vội vàng.
Lành về nhà. Đằng nào hôm nay cô cũng nghỉ làm, cô sang nhà bà Nhân nói chuyện. Bà Nhân bảo:
- Cô đi ra xã về đấy à.
- Vâng.
- Tình hình thế nào?
- Chả giải quyết được chị ạ.
- Cô có gặp Phó không?
- Có
- Nhưng nó cũng không giúp gì được
- Ôi dào, giúp gì nó, Nó mua cho nó đấy, nó ôm đất đấy.
- Thế sao khi ở xã nó còn điện thoại cho bên kia nói giúp em hủy hợp đồng mà
- Thế có hủy được không?
- Không ạ
- Nó múa may trước mặt cô mà cô chả biết à!
- Nó mua đất, gom đất đấy, nó nhờ thằng em vợ đứng ra cho.
- Thế à. Em cứ hay tin người
- Chả mấy mà cô thấy nó giàu. Đường mở xong là nó có tiền tỷ trong tay. Nó không chỉ mua của nhà cô đâu, nó còn mua của nhiều nhà nữa, cả mấy ông ở huyện cũng mua. Lúc ấy giá rẻ, các ông ấy trả cao hơn một chút là mọi người thấy hời nên bán hết.
- Thế có khác gì lừa đảo đâu nhỉ.
- Họ không lừa, các cô tự nguyện bán đấy chứ.
- Nhưng họ biết thông tin còn mình thì không
- Đấy, vấn đề là ở chỗ ấy. Họ có nghĩa vụ công khai thông tin, quy hoạch nhưng họ giấu nhẹm đi, để trục lợi xong thì mới công khai.
- Em sẽ rủ những người như em viết đơn lên tỉnh, lên huyện chị ạ
- Hai bên thuận mua, vừa bán, có ai ép buộc ai đâu mà cô kiện. Lúc bán cô cũng vui vẻ vì giá hời.
- Ừ nhỉ, rõ ràng là có gì không ổn ở đây mà mình không kiện được
- Có đấy, cô kiện vì họ vi phạm quy định pháp luật về công khai, minh bạch trong lĩnh vực tài nguyên môi trường
- Thế là có căn cứ để kiện à
- Đây, buổi sáng ở chợ về tôi đã nghiên cứu. Luật đất đai quy định tại Điều 48 như sau.
Điều 48. Công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất
1. Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia, cấp tỉnh, cấp huyện sau khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt phải được công bố công khai.
2. Trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được quy định như sau:
a) Bộ Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia tại trụ sở cơ quan và trên cổng thông tin điện tử của Bộ Tài nguyên và Môi trường;
b) Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh tại trụ sở cơ quan và trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;
c) Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện tại trụ sở cơ quan, trên cổng thông tin điện tử của Ủy ban nhân dân cấp huyện và công bố công khai nội dung quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện có liên quan đến xã, phường, thị trấn tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã.
3. Thời điểm, thời hạn công bố công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo quy định sau đây:
a) Việc công bố công khai được thực hiện trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt;
b) Việc công khai được thực hiện trong suốt kỳ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.
Đồng thời, tôi thấy đây cũng có biểu hiện tham nhũng nên cũng xen Luật phòng, chống tham nhũng thì thấy cũng quy định việc công khai như sau
Điều 21. Công khai, minh bạch trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường[1]
1. Trong lĩnh vực về đất đai, phải công khai, minh bạch các nội dung sau đây:
a) Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Trong quá trình lập và điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cơ quan, tổ chức thực hiện việc lập quy hoạch, kế hoạch đó phải công khai cho nhân dân địa phương nơi được quy hoạch, điều chỉnh biết;
b) Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, mức bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu hồi đất sau khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định, phê duyệt hoặc điều chỉnh;
c) Trình tự, thủ tục, thẩm quyền và việc cấp giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất; quy hoạch chi tiết và việc phân lô đất ở, đối tượng được giao đất làm nhà ở;
d) Các khoản thu tài chính cho ngân sách nhà nước từ việc quản lý, sử dụng đất và các khoản miễn, giảm tiền sử dụng đất, thuê đất.
2. Trong lĩnh vực về khoáng sản và tài nguyên nước, phải công khai, minh bạch các nội dung sau đây:
a) Quy hoạch khoáng sản;
b) Trình tự, thủ tục, thẩm quyền và việc cấp, gia hạn, thu hồi giấy phép về hoạt động khoáng sản, thủ tục thẩm định, phê duyệt trữ lượng khoáng sản, đóng cửa mỏ khoáng sản;
c) Việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản và khoanh định khu vực cấm, khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản và các khoản thu ngân sách từ việc quản lý, khai thác, sử dụng khoáng sản;
d) Trình tự, thủ tục, thẩm quyền và việc cấp, gia hạn, thu hồi giấy phép thăm dò, khai thác, sử dụng tài nguyên nước, xả nước thải vào nguồn nước.
3. Trong quản lý nhà nước về môi trường, phải công khai, minh bạch các nội dung sau đây:
a) Điều kiện hành nghề và thủ tục lập hồ sơ, đăng ký, cấp giấy phép hành nghề, mã số quản lý chất thải;
b) Trình tự, thủ tục thẩm định và phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường; quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường;
c) Quy hoạch thu gom, tái chế, xử lý chất thải.
Lành nghe cô Nhân đọc hết quy định, liền đi đi bảo các hộ có hoàn cảnh như mình làm đơn lên tỉnh về việc xã không công khai thông tin quy hoạch, gây thiệt hại cho người dân. Kết quả, một số cán bộ xã đã bị xử ký kỷ luật.
[1] Điều này được sửa đổi, bổ sung theo quy định tại khoản 7 Điều 1 của Luật số 27/2012/QH13 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng, chống tham nhũng, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 02 năm 2013.