- Ngày chúng tôi về đây đất đai rộng lắm mà chả có người ở, vợ chồng tôi chuyển từ huyện về thích chọn chỗ nào ở cũng được ấy mà. Bây giờ thành đường, thành phố, đông người ở đất có giá trị hơn nhiều.
Rồi cụ mơ màng nghĩ về những ngày xa xưa ấy, con người sống tình cảm chứ chẳng bon chen như bây giờ, Quý nhau có thể cho nhau vài chục mét đất để làm lối đi.
Nói chuyện đến đất cát cụ lại nhớ các con cụ đang giục bố mẹ làm sổ đỏ, cụ thì nghĩ đất mình ở đây bao nhiêu năm ai chen vào được mà phải làm sổ sách gì cho thêm việc. Vừa nghĩ đến đây thì anh Minh con trưởng của cụ về đến cổng, ra mờ cửa cho con cụ nói:
- Hôm nay anh không phải đi làm hay sao mà về giờ này?
Anh Minh nhìn bố cười nói:
- Bố ơi, con nghỉ hưu rồi mà, giờ chỉ có mỗi việc đưa thằng cháu nội đi học thôi. Chả có việc gì làm con về uống trà tâm sự với bố đây.
Cụ Lương cười ngượng nghịu:
- Vậy à, chết chết, dạo này bố cứ hay nhớ nhớ, quên quên, con vào nhà đi để bố khoá cổng.
Hai bố con cụ Lương thong thả tản bộ vào nhà, được cái đất đai rộng rãi nên không gian nhà cụ rất thoáng đãng dù ngay mặt đường đông người qua lại.
Ngồi xuống bộ ghế đá ngoài sân, nhấp ngụm trà nóng, anh Minh hỏi bố:
- Chuyện làm sổ đỏ hôm trước con nói với bố, ý bố thế nào ạ?
Lơ đãng nhìn ra vườn cây đang ngậm sương, cụ Lương nói:
- Bố nghĩ là không cần thiết đâu, bố mẹ ở đây bao nhiêu năm rồi có sao đâu, có ai đuổi mình ra khỏi nhà được đâu mà con lo. Bố mẹ là người đầu tiên về ở trên đất này, đấy cái ngõ nhà chú Nghĩa hàng xóm cũng là của nhà mình cho đấy chứ.
Biết bố mẹ tuổi già ngại va chạm cũng như phải xin xỏ khi làm thủ tục giấy tờ nọ kia nên anh Minh khéo léo:
- Việc làm sổ đỏ vừa là nghĩa vụ vừa là quyền lợi bố ạ, bố mẹ làm sổ đỏ không chỉ là để cho bố mẹ mà còn để cho chúng con nữa cơ mà
Cụ Lương thấy vậy nói thêm:
- Thì bao giờ bố mẹ chết các con làm cũng có sao đâu?
Anh Minh thấy bố nói thế thì thở dài:
- Như vậy thiệt thòi cho mình thôi bố ạ. Con là con đề phòng trường hợp có tranh chấp, lúc đó mọi việc càng phức tạp hơn vì nhà mình chưa có sổ, chưa có ranh giới rõ ràng và chưa được nhà nước công nhận
Cụ Lương không nói gì thêm, hai bố con ngồi đăm chiêu mỗi người một suy nghĩ, cụ Lương thấy con trai nói cũng phải, mỗi thời mỗi khác. Đấy ngay như hai nhà đối diện bên kia đường đều có sổ đỏ mà tranh chấp với nhau mỗi bức tường rào, ai cũng nhận là của nhà mình, mấy năm rồi có giải quyết được đâu. Nghĩ đến đây cụ liền quay sang hỏi anh con trưởng:
- Bây giờ nhà mình làm sổ đỏ thì cần phải làm những gì hả con? Bố mẹ chả có giấy tờ gì đâu.
Thấy bố đổi ý, đồng ý làm sổ đỏ, anh Minh mừng rỡ nói:
- Bố cứ yên tâm, việc giấy tờ để con lo, nhưng người đứng ra làm sổ vẫn phải là bố mẹ ạ.
Lôi trong cốp xe máy ra một tập giấy, lần giở đến đoạn cần đọc, anh Minh ngẩng lên nhìn cụ Lương:
- Đây bố nhé, con đọc những trường hợp được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bố nghe: Điều 100 Luật đất đai năm 2013 quy định
hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất ổn định mà có một trong các loại giấy tờ sau đây thì được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất và không phải nộp tiền sử dụng đất: Những giấy tờ về quyền được sử dụng đất trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp trong quá trình thực hiện chính sách đất đai của Nhà nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa, Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp hoặc có tên trong Sổ đăng ký ruộng đất, Sổ địa chính trước ngày 15 tháng 10 năm 1993;Giấy tờ hợp pháp về thừa kế, tặng cho quyền sử dụng đất hoặc tài sản gắn liền với đất; giấy tờ giao nhà tình nghĩa, nhà tình thương gắn liền với đất;Giấy tờ chuyển nhượng quyền sử dụng đất, mua bán nhà ở gắn liền với đất ở trước ngày 15 tháng 10 năm 1993 được Ủy ban nhân dân cấp xã xác nhận là đã sử dụng trước ngày 15 tháng 10 năm 1993;Giấy tờ thanh lý, hóa giá nhà ở gắn liền với đất ở; giấy tờ mua nhà ở thuộc sở hữu nhà nước theo quy định của pháp luật; Giấy tờ về quyền sử dụng đất do cơ quan có thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất; Các loại giấy tờ khác được xác lập trước ngày 15/10/1993 theo quy đinh của Chính phủ.
Lắng nghe con trai đọc, thấy nhà nước yêu cầu phải có các loại giấy tờ gì đó, cụ Lương lo lắng:
- Bố mẹ không có các giấy tờ như con vừa đọc đâu thì làm sao mà làm sổ đỏ được, khéo lại mất công mất của con ạ.
Thấy bố lo lắng, anh Minh vội trấn an:
- Không lo đâu bố ạ, nhà nước có hướng dẫn những trường hợp không có giấy tờ về đất đây ạ: khoản 2 Điều 21 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2013 có quy định rõ:Thời điểm bắt đầu sử dụng đất ổn định được xác định căn cứ vào thời gian và nội dung có liên quan đến mục đích sử dụng đất ghi trên một trong các giấy tờ sau đây: Biên lai nộp thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế nhà đất; Biên bản hoặc quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong việc sử dụng đất, biên bản hoặc quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong việc xây dựng công trình gắn liền với đất; Quyết định hoặc bản án của Tòa án nhân dân đã có hiệu lực thi hành, quyết định thi hành bản án của cơ quan Thi hành án đã được thi hành về tài sản gắn liền với đất; Quyết định giải quyết tranh chấp đất đai của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã có hiệu lực thi hành; biên bản hòa giải tranh chấp đất đai có chữ ký của các bên và xác nhận của đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất; Quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo của cơ quan nhà nước có thẩm quyền có liên quan đến việc sử dụng đất; Giấy tờ về đăng ký hộ khẩu thường trú, tạm trú dài hạn tại nhà ở gắn với đất ở; Giấy chứng minh nhân dân hoặc Giấy khai sinh, giấy tờ nộp tiền điện, nước và các khoản nộp khác có ghi địa chỉ nhà ở tại thửa đất đăng ký; Giấy tờ về việc giao, phân, cấp nhà hoặc đất của cơ quan, tổ chức được Nhà nước giao quản lý, sử dụng đất; Giấy tờ về mua bán nhà, tài sản khác gắn liền với đất hoặc giấy tờ về mua bán đất, chuyển nhượng quyền sử dụng đất có chữ ký của các bên liên quan; Bản đồ, sổ mục kê, tài liệu điều tra, đo đạc về đất đai qua các thời kỳ; Bản kê khai đăng ký nhà, đất có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã tại thời điểm kê khai đăng ký.
Nghe rõ từng chữ con trai đọc, cụ Lương thấy yên tâm, như vậy là chỉ cần có tên trong sổ mục kê là đã được cấp sổ đỏ, mà nhà cụ thì đương nhiên có tên trong sổ rồi. Cụ giao ngay cho anh Minh:
- Bố giao cho con toàn quyền việc này, tiền nong, giấy tờ cần gì thì cứ bảo bố, bố mẹ sẽ lo, bố mẹ có lương hưu vẫn có thể lo được mọi việc, bao giờ ốm nằm đấy không lo được sẽ nhờ các con.
Trước khi đứng lên về, anh Minh nói với bố:
- Đất nhà mình làm sổ đỏ không phải nộp tiền sử dụng đất mà bố, lệ phí trước bạ thì chẳng đáng bao nhiêu đâu bố ạ. Thôi con về làm dần, có gì con sẽ thông tin cho bố ngay.
Anh Minh đứng lên dắt xe ra ngõ, vừa đi được một đoạn, cụ Lương đã gọi giật giọng:
- Anh Minh, quay lại đây bố bảo đã.
Nghe tiếng bố gọi, anh Minh vội vàng quay lại xem có việc gì, chưa kịp ngồi xuống cụ Lương đã bảo:
- Việc này bố mẹ cũng đã nghĩ đến và bàn với nhau từ lâu rồi, nhưng chưa tiện nói với các con, hôm nay nhân thể con làm sổ đỏ, bố bàn với con trước rồi sau đó gọi các em con về họp gia đình.
Thấy cụ Lương nói việc đã tính toán từ trước anh Minh chột dạ:
- Sao thế bố? Có chuyện gì thế ạ?
Ngồi ngay ngắn lại cụ Lương trịnh trọng:
- Bố mẹ muốn viết di chúc để lại tài sản cho các con, để sau này bố mẹ chết đi anh em khỏi đấu đá, tranh giành dẫn đến mất hết tình cảm, gương tày liếp ra đấy. Bố mẹ dự liệu trước cũng không thừa đâu con ạ. Hay là con đi làm sổ đỏ thì làm luôn cho các con bố mẹ khỏi phải viết di chúc.
Nghỉ một lát lấy hơi, cụ Lương tiếp:
- Vị trí của các con bố đã sắp xếp hết cả, lấy công bằng làm chính, con trai cũng như con gái đều có một suất như nhau. Riêng cái nhà bố mẹ đang ở sau này cho xây lại làm nhà thờ họ con ạ.
Thấy bố tính toán kỹ càng, anh Minh hiểu ông bà đã cân nhắc và quyết định mọi thứ đâu vào đó, có điều bố anh chưa hiểu quy định của pháp luật về đất đai nên muốn rút ngắn lại, làm luôn sổ đỏ cho các con, anh Minh vội giải thích:
- Bố ạ, Luật đất đai năm 2013 mà con vừa đọc cho bố nghe đấy, quy định rất rõ: chỉ cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng ổn định. Như vậy là bố phải làm sổ đỏ đứng tên bố mẹ đã vì bố mẹ mới là người sử dụng đất này chứ không phải chúng con.
Cụ Lương ngẩn người nghe anh con trai giải thích, liền thắc mắc:
- Thế bố mẹ không được cho các con đất à?
Anh Minh cười to giải thích:
- Có chứ bố, nhưng phải làm sổ đỏ đứng tên bố mẹ đã, sau đó bố mẹ làm thủ tục tặng cho các con. Như vậy mới hợp pháp bố ạ.
Cụ Lương cười móm mém:
- Rườm rà quá hả con, nhưng thôi cứ làm cho đúng quy định của nhà nước con ạ. Bố mẹ già rồi chả sống được bao lâu nữa, bố cũng mừng là các con luôn biết chấp hành các quy định của nhà nước, sống thuận hoà yêu thương nhau.
Hai bố con nhìn nhau cười hạnh phúc trong cái nắng ấm cuối đông. Mùa xuân sắp về trên các nẻo đường, vườn hoa nhà cụ Lương cũng đang khoe sắc đón chào năm mới./.