Một buổi trưa tại nhà A Páo, một căn nhà cũ xiêu vẹo; tiếng nhạc tiếng sáo mông; A Páo đang ngồi thu lu bên bếp lửa, tay cầm cái que củi trọc vào đống do, thỉnh thoảng lại đưa đôi mắt đỏ ngầu lên nhìn chung quanh.
A Páo: Cái thằng Vàng này, tao bảo đi mua rượu sao vẫn chưa về? (Vừa lúc nhìn thấy Mỷ đi vào) A! Con Mỷ này. Mày vác cái mặt về rồi đấy à? Sao bây giờ mày mới về? Mày định để tao chết đói có phải không?
Mỷ: Tao phải lên rừng mót quả sơn trà về để đổi gạo nuôi mày, nuôi đàn con không thì chết đói hết à?
A Páo: Thế gạo đâu, mang đi đổi rượu về cho tao.
Mỷ: Không có đâu!
A Páo: Sao lại không có? Mày lại bán đi ăn vụng một mình phải không?
Mỷ: Tao được ăn miếng nào... Quả sơn trà bị chúng nó chảy bán non hết chẳng còn, tao chẳng mót được gì. Từ sáng tới giờ tao chẳng có gì ăn, đứa con trong bụng nó đói nó đang đánh tao đây này.
Vàng cầm chai không đi về, sợ thập thò ở ngoài không dám vào, A Páo ra xách tai con vào.
A Páo: Thằng Vàng! Sao bây giờ mới về?
Vàng (khóc ầm lên, vừa chắp tay xin bố): Bố ơi! Con xin bố! Con không mua được rượu cho bố đâu.
A Páo (lao vào đánh con): Sao mày không mua cho tao?
Mỷ: Ối Giàng ơi! Ối Páo ơi! Tao xin mày đừng đánh con nữa khổ thân nó.
Páo: Khổ à? Tao không có rượu còn khổ hơn.
Vàng: Không có tiền họ không bán cho, họ bảo bố nợ tiền nhiều rồi không cho chịu nữa.
Mỷ (khóc): Ối Giàng ơi! Suốt ngày mày chỉ uống rượu rồi lăn ra ngủ, rồi bắt tao đẻ. Nhìn con nó đói, nó khổ, tao thương chúng nó lắm. Một mình tao chẳng biết làm sao. Mày cứ như thế này thì mẹ con tao chết mất.
A Páo (quát): Mày có câm mồm không?
Mỷ: Nhưng mà tao ức lắm, không câm mồm được.
A Páo: Mày xem trong nhà còn cái gì không mày đi đổi cho tao chai rượu ngay!
Mỷ: Làm gì còn có cái gì? Có mỗi con gà mái hôm qua nó đang đẻ thì bị con cúm cắn chết rồi. Còn mỗi ba quả trứng...
A Páo: Đâu trứng đâu? Trứng cũng đổi được rượu đấy, mang đổi cho tao nhanh lên.
Mỷ: Tối hôm qua con nó đói quá tao cho nó ăn hết rồi.
A Páo: A con Mỷ này! Mày dám thương con hơn tao à? Tao phải đánh mày một trận thôi. Có tao thì mới có con chứ.
A Páo lao vào đánh vợ. Vàng ôm chân bố bị Páo đá văng ra. Hai mẹ con đều gào khóc...
Mỷ: Ối Giàng ơi! Bà con dân bản ơi! Thằng chồng tôi nó đánh tôi, đánh con nữa rồi. Ối chồng ơi... ! Tao xin mày mà. Tao chết mất....
Mây và Phượng từ sớm đã nghe tiếng cãi nhau bên nhà A Páo, đã vội báo cho Tổ Hòa giải. Đúng lúc này, anh Tuấn, chị Sủa cùng với Mây và Phượng đi vào.
Tuấn: Vợ chồng Páo có nhà không? Vợ chồng anh Páo có nhà không đấy?
A Páo (bịt mồm vợ): Mày không được kêu. Nó sang đòi tiền tao đấy. Không được nói là tao đang ở trong buồng.
Nói xong A Páo chạy ngay vào bếp nấp.
Mỷ: Ai gọi vợ chồng tao đấy, vợ chồng tao không có nhà đâu.
Tuấn, Súa: Chúng tôi là là người cùng bản đây.
Mỷ: Tao cứ tưởng đứa nào sang đòi nợ thì tao phải bảo là không có nhà thôi.
Tuấn: A Páo đâu rồi?
Mỷ: Chồng tao, chồng tao đi làm ăn rồi....
Súa: Sao chị lại khóc?
Mỷ: Tao khổ quá cán bộ ơi, mấy ngày hôm nay con tao chẳng được hạt cơm nào toàn phải ăn rau rừng thôi. Chồng tao...nó vừa đánh mẹ con tao....
A Páo lao từ trong bếp ra chửi vợ.
A Páo: A con vợ này, mày dám nói xấu chồng à, tao có uống rượu suốt ngày đâu...
A Páo túm tóc vợ định đánh, Mây, Phượng và Tuấn liền ôm lấy Mỷ, đẩy Páo ra.
Tuấn: Páo, anh không được đánh vợ con anh.
A Páo: Chuyện nhà tao không khiến mày xen vào, vợ con tao thì tao phải đánh.
Tuấn: Páo! Anh có biết là đánh người thì vi phạm pháp luật không, sẽ bị bắt, sẽ bị tù đấy. Hành vi đánh đập vợ, con đã là hành vi bạo lực gia đình, bị cấm theo quy định tại khoản 1 Điều 5 Luật Phòng chống bạo lực gia đình năm 2022 và khoản 3 Điều 6 Luật Trẻ em năm 2016.
Súa: A Páo à, theo quy định tại Điều 19 của Luật Hôn nhân và gia đình:
“Vợ chồng có nghĩa vụ thương yêu, chung thủy, tôn trọng, quan tâm, chăm sóc, giúp đỡ nhau; cùng nhau chia sẻ, thực hiện các công việc trong gia đình”. Việc A Páo đánh đập, gây thương tích cho thành viên gia đình có thể bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 20 triệu đồng theo quy định tại Điều 52 Nghị định số 144/2021/NĐ-CP của Chính phủ đấy.
Páo: Tao không cần biết luật liếc gì hết ... Nó là vợ là con tao thì tao có quyền đánh nó.
Súa: Anh không nghe chúng tôi, tôi báo công an đến bắt anh đấy.
Tuấn: Là vợ là con thì anh càng phải thương họ hơn chứ. Chị và các cháu đã khổ vì anh quá nhiều rồi. Anh mà cứ như thế này thì bao giờ mới hết nghèo hết khổ...?
Páo: Không khiến mày phải lo... đã có Đảng, Chính phủ cho gạo với tiền rồi...
Tuấn: Đảng, Chính phủ đã cho nhà anh mấy lần rồi, giúp nhà anh hạt lạc giống, cả con giống để chăn nuôi.., dạy nhà anh cách làm ăn để thoát nghèo, thoát khổ....
Phượng: Vậy mà lạc thì nó đem đi rang, lợn, gà thì nó đem đi mổ để uống rượu hết.....
Mây: Chả chịu làm ăn mà cứ đòi ăn vạ Đảng, chính phủ. Ai cũng như anh thì Đảng, Chính phủ lo làm sao hết được. Anh phải biết nghĩ chứ.
Mỷ: Mọi người nói đúng đấy. Mày thương tao thương con với A Páo ơi...
Páo: Thế tao phải làm thế nào?
Tuấn: Chúng tôi muốn giúp vợ chồng anh chị nhưng anh phải nghe chúng tôi.
Páo: Tao sẽ nghe mày mà.
Súa: Chúng tôi sẽ tạo điều kện giúp anh chị vay vốn và cùng với bà con dân bản, hướng dẫn anh chị cách trồng trọt, chăn nuôi để phát triển kinh tế gia đình. Nhưng từ nay, anh phải bỏ uống rượu, không được hành hạ, đánh đập vợ con, phải thương yêu và chịu khó, cùng nhau làm ăn thì mới được.
A Páo (xúc động): Có thật không? Tao…tao sợ tao không làm được
Tuấn: Anh có lòng quyết tâm thì anh sẽ làm được. Có Đảng, Chính phủ, có bà con dân bản luôn ủng hộ anh mà. Nghe tôi đi, chúng tôi không nói đùa đâu.Cố lên, Páo nhé.... Tôi tin anh sẽ làm được mà.
Páo: Cán bộ ơi tôi hứa sẽ nghe theo cán bộ mà... Vợ ơi tao xin lỗi vợ. Vàng ơi bố xin lỗi con. Cán bộ ơi từ nay tôi xin hứa là làm lại từ đầu, tôi sẽ trở thành người có ích... Xin cảm ơn Đảng, Chính phủ, cảm ơn bà con dân bản, cảm ơn các hoà giải viên của bản đã giúp gia đình chúng tôi. Tôi xin hứa từ nay sẽ hoàn toàn thay đổi. Tôi sẽ phải làm lại thôi! Xin hãy tin tôi!./.