Chiều ngày 11/9, Sở Tư pháp tỉnh Đồng Tháp tổ chức Hội thảo Chuyên đề “Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động hoà giải ở cơ sở”. Tham dự có bà Hồ Kim Liên – Phó Chủ tịch UBMTTQVN tỉnh Đồng Tháp; bà Lê Thị Hồng Phượng – Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Đồng Tháp; lãnh đạo các Sở, ban, ngành đoàn thể tỉnh; lãnh đạo các Phòng Tư pháp, phòng chuyên môn; cùng đông đảo Hòa giải viên trên địa bàn tỉnh.
Hội thảo đã đánh giá khách quan thực trạng, khó khăn, vướng mắc của công tác hoà giải ở cơ sở trong thời gian qua và nêu bật định hướng, giải pháp thực hiện có hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới qua nội dung 07 Báo cáo tham luận và 05 ý kiến thảo luận, những giải pháp này sẽ góp phần hoàn thành mục tiêu Đề án "Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2024 - 2030" có trọng tâm, trọng điểm phù hợp với thực tiễn:
Phát huy vai trò nòng cốt của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong công tác kiện toàn, bầu hòa giải viên ở cơ sở, thực hiện mục tiêu 100% tổ hòa giải ở cơ sở được củng cố, kiện toàn đủ số lượng, thành phần cơ cấu theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013
Nhằm nâng cao hiệu quả công tác bầu, công nhận Hòa giải viên ở cơ sở theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013, trong đó, giải pháp căn cơ nhất là phát huy vai trò nòng cốt của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp trong công tác chỉ đạo, hướng dẫn phối hợp với các tổ chức thành viên của Mặt trận giới thiệu vào danh sách bầu hòa giải viên. Đồng thời đề nghị Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam tỉnh và các tổ chức chính trị xã hội quan tâm huy động cán bộ hội tham gia làm hòa giải viên, trong đó bảo đảm mỗi tổ hoà giải có ít nhất 01 nữ theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở và lồng ghép hoạt động hòa giải ở cơ sở với các phong trào do Mặt trận phát động như “Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc”, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc”... tăng cường đồng thuận xã hội, giảm tranh chấp mâu thuẫn trong cộng đồng dân cư.
Duy trì, phát huy mô hình Câu lạc bộ hòa giải ở cơ sở, nhằm đảm bảo hoàn thành mục tiêu: Phấn đấu đến hết năm 2030, tỷ lệ hòa giải thành trên toàn tỉnh đạt từ 85% trở lên. Đối với các xã, phường, thị trấn đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu tỷ lệ hoà giải thành phải đạt trên 90%
Mô hình Câu lạc bộ (CLB) hòa giải ở cơ sở được đánh giá là mô hình tiêu biểu, có nhiều đóng góp trong nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác hòa giải. Mô hình được UBND tỉnh Đồng Tháp công nhận là điển hình tiên tiến giai đoạn 2015 – 2020. Hiện toàn tỉnh có 143/143 xã, phường, thị trấn xây dựng CLB hoà giải. Ông Đinh Thanh Sơn - Chủ nhiệm Câu lạc bộ Hòa giải phường An Hòa, TP Sa Đéc (CLB triển khai đầu tiên trên toàn tỉnh) cho biết, qua 07 năm hoạt động, CLB tạo điều kiện cho tất cả Hòa giải viên trên địa bàn có dịp cùng nhau chia sẻ, trao đổi, thảo luận, tìm giải pháp mới, cách làm hay trong hòa giải cơ sở. Từ đó tỷ lệ hòa giải thành ngày càng được nâng lên (trên 80%). Đặc biệt từ tháng 01/2018 đến nay số vụ việc hòa giải thành của địa phương phường An Hòa luôn đạt tỷ lệ 100%. Trong thời gian tới, CLB sẽ tiếp tục duy trì thường xuyên, phát huy hiệu quả, nâng cao số lượng và chất lượng hoạt động góp phần đưa công tác hòa giải cơ sở ngày càng càng đi vào chiều sâu.
Giải pháp huy động ít nhất 10% tổ hòa giải ở cơ sở được Luật sư, Luật gia hỗ trợ về chuyên môn pháp luật
Ông Lê Văn Bé Sáu – Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Đồng Tháp cho biết, Hội viên Hội luật gia là những người có trình độ chuyên môn, kiến thức pháp luật vững vàng sẽ hỗ trợ rất đắc lực trong công tác hòa giải ở cơ sở. Tuy nhiên, hiện số hội viên tham gia còn rất thấp, chỉ từ 1-2%. Theo Kế hoạch số 216/KH-UBND của UBND tỉnh về thực hiện Đề án “Nâng cao nguồn nhân lực hoà giải ở cơ sở giai đoạn 2024 – 2030”, mục tiêu đến năm 2030 phấn đấu ít nhất 10% Tổ hòa giải ở cơ sở được Luật sư, Luật gia cán bộ, công chức, viên chức công tác trong lĩnh vực pháp luật hỗ trợ về chuyên môn pháp luật. Từ đó, ông Sáu rất tâm huyết với mục tiêu này và tiếp tục tham mưu Hội Luật gia tỉnh phối hợp Đoàn Luật sư tỉnh vận động số cán bộ, hội viên Hội Luật gia, Luật sư, cán bộ đã nghỉ hưu đang cư trú trên địa bàn tham gia công tác hòa giải ở cơ sở và làm Hoà giải viên ở cơ sở, hằng năm sẽ đưa ra chỉ tiêu chụ thể để các Chi hội Luật gia thực hiện.
Phấn đấu năm 2030 có ít nhất mỗi huyện 01 đơn vị cấp xã đạt yêu cầu của mô hình “cấp xã điển hình về hòa giải ở cơ sở”
Giải pháp thực hiện mục tiêu này chủ yếu là phát huy vai trò của Phòng Tư pháp các huyện, thành phố trong việc tham mưu Ủy ban nhân dân cùng cấp chỉ đạo phát huy nhân rộng các mô hình hiệu quả về công tác hoà giải ở cơ sở như: Mô hình Tổ Tư vấn chuyên môn và pháp luật hỗ trợ công tác hòa giải của huyện Tam Nông, Thanh Bình; Tổ tư vấn cộng đồng tại Lai Vung hay mô hình phối hợp giữa các Tổ hoà giải với Hội viên Hội Luật gia tại địa phương trong công tác hoà giải tại huyện Hồng Ngự. Đây là những đổi mới, sáng tạo, đồng hành cùng Tổ hoà giải ở cơ sở nâng cao hiệu quả công tác hoà giải ở cơ sở, tạo được lòng tin của người dân đối với hoạt động hoà giải ở cơ sở. Đồng thời thường xuyên thực hiện việc phát động phong trào thi đua trong công tác hoà giải ở cơ sở, quan tâm công tác khen thưởng, đề nghị Bộ Tư pháp tặng kỷ niệm chương vì sự nghiệp Tư pháp là cách làm tác động tích cực đến chất lượng hoạt động hoà giải tại địa phương, qua đó nhằm tôn vinh những tập thể và cá nhân tích cực, tiêu biểu trong công tác hoà giải ở cơ sở, khuyến khích sự tham gia của Hoà giải viên và duy trì tổ chức Hội thi Hoà giải viên giỏi cấp huyện nhằm tạo sân chơi bổ ích cho Hoà giải viên.
Ngoài ra, Sở Tư pháp còn chọn 08 đơn vị cấp xã thuộc 04 huyện, thành phố làm điểm chỉ đạo thực hiện Đề án gồm: thành phố Hồng Ngự, huyện Tân Hồng, huyện Thanh Bình, huyện Cao Lãnh để tập trung hướng dẫn, tạo điều kiện cho đội ngũ Luật sư, Luật gia, Hội thẩm nhân dân, lực lượng Công an nhân dân, cán bộ, công chức, viên chức công tác trong lĩnh vực pháp luật, lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, người đã từng là Thẩm phán, phối hợp, hỗ trợ hoạt động hòa giải ở cơ sở; tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý nhà nước về công tác hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ công chức Tư pháp - Hộ tịch; bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho hòa giải viên ở cơ sở (tổ chức các lớp tập huấn; cấp phát tài liệu; tổ chức giao lưu, trao đổi kinh nghiệm ...) và xây dựng mô hình “cấp xã điển hình về hòa giải ở cơ sở”.
Bà Lê Thị Hồng Phượng – Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Đồng Tháp phát biểu tại Hội thảo.Giải pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác hoà giải góp phần nâng cao vị trí, vai trò, hiệu quả của công tác hoà giải ở cơ sở
Một trong những vướng mắc của công tác hòa giải đó là khó khăn trong nguồn lực kinh phí tổ chức thực hiện hòa giải. Về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Tâm – Phó Giám đốc Sở Tài chính tỉnh cho biết, trong thời gian tới, Sở sẽ gửi công văn cho Phòng Tài chính – Kế hoạch các huyện, thành phố yêu cầu có hướng dẫn các xã, phường trong việc phân bố dự toán cho công tác hòa giải ở cơ sở, đảm bảo đúng quy định. Trong công tác thanh quyết toán, Sở sẽ quan tâm nhắc nhở các đơn vị tài chính cấp huyện, kế toán cấp xã thực hiện đúng quy định, không được đặt thêm quy định và thủ tục gây khó khăn cho công tác hòa giải ở cơ sở.
Tăng cường phối hợp hướng dẫn về thủ tục công nhận kết quả hoà giải thành ngoài toà án
Ông Lê Hồng Nước – Chánh tòa dân sự, Tòa án nhân dân tỉnh Đồng Tháp cho biết, hàng năm có khoảng 80% các tranh chấp, mâu thuẫn được hòa giải thành ở cơ sở nhưng không ai yêu cầu Tòa án công nhận kết quả hòa giải thành. Theo ông Nước, nguyên nhân vấn đề này là do hòa giải viên chưa được tập huấn, chưa hiểu rõ về trình tự thủ tục, các biên bản hòa giải thành ở cơ sở không đầy đủ nội dung như quy định…
Để khắc phục tình trạng này ông Nước đề nghị, “các đơn vị cần tổ chức tập huấn chuyên sâu về thủ tục công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án cho các Hòa giải viên ở cơ sở. Trong tập huấn kỹ năng nghiệp vụ cho Hòa giải viên ở cơ sở cần đặc biệt quan tâm hướng dẫn kỹ năng ghi biên bản hòa giải cơ sở phải đảm bảo đúng quy định. Bên cạnh đó, cần tuyên truyền để người dân biết đến quyền được yêu cầu Tòa án công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án, để người dân hiểu và lựa chọn phương thức bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Song đó, Tòa án nhân dân 2 cấp cũng cần công khai, niêm yết đầy đủ các hướng dẫn cũng như thủ tục liên quan đến yêu cầu công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án để người dân biết và thực hiện khi có yêu cầu”. Đặc biệt trong thời gian tới Sở Tư pháp sẽ phối hợp với Tòa án nhân dân tỉnh chọn 1-2 huyện làm điểm tập huấn hướng dẫn, cầm tay chỉ việc cho Hòa giải viên ở cơ sở về trình tự, thủ tục đảm bảo đúng, đủ theo quy định để khắc phục những khó khăn trong thủ tục đề nghị công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án. Đây là giải pháp từng bước nâng cao vị thế của Hoà giải viên ở cơ sở, góp phần nâng cao tỷ lệ hoà giải thành năm sau cao hơn năm trước.
Đại biểu trao đổi, thảo luận tại Hội thảo.Phát biểu kết luận Hội nghị, bà Lê Thị Hồng Phượng, Giám đốc Sở Tư pháp rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm phối hợp nhiều hơn nữa trong công tác hoà giải ở cơ sở của Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam Tỉnh, các sở ngành trên địa bàn tỉnh, tinh thần trách nhiệm của Phòng Tư pháp các huyện, thành phố; công chức Tư pháp – Hộ tịch và sự tâm quyết của các cô, chú Ban Chủ nhiệm các Câu lạc bộ hòa giải, Hoà giải viên ở cơ sở góp phần cho công tác hòa giải ở cơ sở của tỉnh Đồng Tháp trong thời gian tới đạt hiệu quả cao hơn nữa, sớm hoàn thành các mục tiêu của Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ Hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2024-2030” đã đề ra./.
Phương Thịnh
Sở Tư pháp Đồng Tháp