1. Về bố cục:
Dự thảo Luật gồm 12 Chương, 117 Điều
[1] trong đó: bãi bỏ 03 Điều
[2], sửa đổi 71
[3] Điều, bổ sung 49 Điều so với Luật Hợp tác xã (HTX) năm 2012, cụ thể như sau:
- Chương I: Những quy định chung, gồm 16 điều từ Điều 1 đến Điều 16, quy định những nội dung cơ bản, chung cho các tổ chức kinh tế hợp tác (TCKTHT).
- Chương II: Thành lập tổ chức kinh tế hợp tác có tư cách pháp nhân
[4] (sau đây viết tắt là TCKTHTCTCPN), gồm 22 điều từ Điều 17 đến Điều 38, quy định những nội dung thành lập, đăng ký TCKTHTCTCPN.
- Chương III: Tổ chức quản lý TCKTHTCTCPN, gồm 13 điều từ Điều 39 đến Điều 51, quy định những nội dung liên quan về chức năng nhiệm vụ của bộ máy quản lý, điều hành trong TCKTHTCTCPN.
- Chương IV: Tài sản, tài chính của TCKTHTCTCPN, gồm 15 điều từ Điều 52 đến Điều 66, quy định những nội dung liên quan đến vốn góp, chế độ tài chính, phân phối thu nhập, xử lý tài sản của TCKTHTCTCPN.
- Chương V: Thành viên, cơ cấu tổ chức của TCKTHTCTCPN cho từng loại hình HTX, liên hiệp HTX, liên đoàn HTX, gồm 3 Mục, 19 Điều từ Điều 67 đến Điều 85, quy định về khái niệm, quyền hạn và nghĩa vụ của thành viên và cơ cấu tổ chức.
- Chương VI: Tổ chức lại, giải thể, phá sản TCKTHTCTCPN, gồm 12 điều từ Điều 86 đến Điều 97, quy định về chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, giải thể, phá sản đổi với TCKTHTCTCPN.
- Chương VII: Kiểm toán TCKTHTCTCPN, gồm 4 điều từ Điều 98 đến Điều 101, quy định về đối tượng, nội dung và tần suất kiểm toán.
- Chương VIII: Tổ hợp tác, gồm 4 điều từ Điều 102 đến Điều 105, quy định cơ bản về việc khái niệm, quyền và nghĩa vụ, thành viên và chuyển đổi tổ hợp tác (THT) lên HTX.
- Chương IX: Tổ chức đại diện của TCKTHT, gồm 2 điều từ Điều 106 đến Điều 107, quy định về tổ chức đại diện và nhiệm vụ của tổ chức đại diện, trong đó có hệ thống liên minh HTX.
- Chương X: Chính sách của nhà nước về phát triển các TCKTHT, gồm 6 điều, từ Điều 108 đến Điều 113, quy định về nguyên tắc, nội dung, phương thức hỗ trợ của Nhà nước.
- Chương XI: Quản lý nhà nước đối với các TCKTHT gồm 2 điều, từ Điều 114 đến Điều 115 quy định nội dung quản lý nhà nước và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước.
- Chương XII: Điều khoản thi hành, gồm 2 điều từ Điều 116 đến Điều 117 quy định về hiệu lực thi hành và chuyển tiếp.
2. Nội dung cơ bản của dự thảo Luật
Dự thảo Luật đã bám sát mục tiêu, quan điểm chỉ đạo và cụ thể hóa 05 nhóm chính sách tại đề nghị xây dựng dự án Luật đã được thông qua như sau:
Một là, nhóm chính sách về hoàn thiện các quy định về bản chất HTX, phát triển thành viên HTX, bao gồm: Xây dựng nguyên tắc mở đối với thành viên tham gia HTX cho cả đối tượng là công dân từ đủ 15 tuổi trở lên, hộ gia đình, THT, tổ chức không có tư cách pháp nhân khác tham gia; bổ sung và khuyến khích phát triển các thành viên liên kết của các TCKTHT để mở rộng các hoạt động hợp tác, liên kết sản xuất kinh doanh, hỗ trợ, góp vốn, góp sức lao động (bao gồm người hết tuổi lao động có thể đóng góp bằng kinh nghiệm, trí tuệ) đóng góp cho TCKTHT phát triển; thành viên liên kết chỉ cần đáp ứng một trong các điều kiện về góp vốn, sử dụng sản phẩm, dịch vụ của TCKTHT, hoặc góp sức lao động cho TCKTHT, không được tham gia biểu quyết, quản lý, điều hành TCKTHT; khuyến khích TCKTHT quan tâm đến phát triển cộng đồng; nâng cao nguyên tắc minh bạch thông tin TCKTHT thông qua ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo thông tin cung cấp đến thành viên nhanh chóng, chính xác, bảo vệ lợi ích cho thành viên; chú trọng công tác giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cho thành viên, người lao động của TCKTHT. Các nội dung này được cụ thể hóa tại quy định nguyên tắc tổ chức, hoạt động của TCKTHT, điều kiện trở thành thành viên, quyền và nghĩa vụ của thành viên liên kết, chế độ báo cáo, cung cấp thông tin của TCKTHT.
Hai là, nhóm chính sách về mở rộng phạm vi điều chỉnh và hoàn thiện các quy định về loại hình TCKTHT, tổ chức đại diện, bao gồm: Thể chế hóa Nghị quyết 20-NQ/TW, bổ sung đối tượng điều chỉnh của Luật gồm THT hoạt động lâu dài có đăng ký thành lập để xác định rõ địa vị pháp lý của các THT, quy định một số điều cơ bản về Liên đoàn HTX làm cơ sở triển khai thí điểm mô hình liên đoàn HTX; hoàn thiện các quy định để làm rõ vị trí và vai trò tổ chức Liên minh HTX Việt Nam phù hợp với bản chất, các quy định hiện hành và hội nhập với thế giới. Các nội dung này được cụ thể hóa tại các Chương về THT, liên đoàn HTX và tổ chức đại diện, liên minh HTX.
Ba là, nhóm chính sách về mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn, tạo động lực cho HTX phát triển, bao gồm: Sửa đổi quy định giao dịch của HTX, liên hiệp HTX với đối tượng không phải thành viên theo hướng điều lệ tự quyết định, sau khi đáp ứng nhu cầu của thành viên; bổ sung quy định lợi nhuận thu được từ giao dịch bên ngoài được trích lập quỹ chung không chia và phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp giống như doanh nghiệp, giao dịch nội bộ được miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp; tăng tỷ lệ vốn góp của thành viên theo thông lệ thế giới; bổ sung quy định cho phép thành viên giao dịch, chuyển nhượng vốn góp; bổ sung quỹ chung không chia là nguồn hình thành và phát triển tài sản chung không chia; bổ sung quy định cho phép HTX, liên hiệp HTX chuyển nhượng, thanh lý tài sản chung không chia bị hư hỏng không thể sửa chữa, bị lạc hậu về công nghệ, về kỹ thuật, hết khấu hao và tiền chuyển nhượng, thanh lý các tài sản này được đưa vào quỹ chung không chia; sửa đổi các quy định về phân phối thu nhập từ lợi nhuận và thặng dư để tương thích với đặc thù của từng loại giao dịch. Các nội dung này được cụ thể hóa tại quy định về quyền và nghĩa vụ của TCKTHTCTCPN; góp vốn, chuyển nhượng vốn góp; trích lập quỹ chung không chia; phân phối thu nhập; quản lý, sử dụng các quỹ và tài sản của TCKTHTCTCPN; xử lý tài sản và vốn khi TCKTHTCTCPN giải thể, phá sản; chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với các TCKTHT.
Bốn là, nhóm chính sách về hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác quản trị, điều hành HTX, bao gồm: Bổ sung một chương riêng về kiểm toán, trong đó quy định về kiểm toán nội bộ, kiểm toán độc lập bảo đảm phù hợp tiêu chuẩn kiểm toán về HTX, pháp luật về kiểm toán ở nước ta và trên thế giới; hoàn thiện các quy định về bộ máy, tổ chức của HTX, liên hiệp HTX cho phép HTX, liên hiệp HTX có nhiều người đại diện theo pháp luật; hoàn thiện quy định về tổ chức bộ máy quản trị, điều hành, về trách nhiệm, điều kiện năng lực của Giám đốc, Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên, kế toán; hoàn thiện quy định về tổ chức đại hội thành viên về hình thức tổ chức, tham dự, bỏ phiếu trực tuyến, điện tử, gửi phiếu biểu quyết qua dịch vụ bưu chính, số lượng phiếu biểu quyết của các HTX thành viên trong liên hiệp HTX tương ứng với số lượng thành viên chính thức của các HTX này; hoàn thiện quy định phân loại HTX theo hướng phù hợp với công tác quản lý, triển khai chính sách hỗ trợ của Nhà nước,.... Các nội dung này được cụ thể hóa tại các Chương V về thành viên, cơ cấu tổ chức quản trị các TCKTHTCTCPN và Chương VII về Kiểm toán TCKTHTCTCPN.
Năm là, nhóm chính sách về nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực kinh tế tập thể, bao gồm: Hoàn thiện các quy định theo hướng tạo điều kiện cho các TCKTHT gia nhập cũng như rút lui khỏi thị trường, tăng cường “hậu kiểm” và tạo sân chơi bình đẳng với doanh nghiệp; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số cho các TCKTHT và công tác quản lý của Nhà nước; hoàn thiện các quy định về chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với các TCKTHT tại một chương riêng, theo hướng
bổ sung nguyên tắc, tiêu chí thực hiện chính sách hỗ trợ nhằm phát huy bản chất, giá trị tốt đẹp của mô hình TCKTHT, đồng thời hỗ trợ có trọng tâm, trọng điểm, tránh tình trạng lợi dụng, trục lợi chính sách trên cơ sở báo cáo kiểm toán của các TCKTHT, các tiêu chí lựa chọn đối tượng được thụ hưởng chính sách, như: về phát triển thành viên, về tăng trưởng tỷ lệ sản phẩm, dịch vụ của TCKTHT cung cấp cho thành viên, phát triển quỹ chung không chia, tài sản chung không chia,…; thống nhất các quy định về nội dung chính sách hỗ trợ đang quy định dàn trải; bổ sung chính sách hỗ trợ của Nhà nước thúc đẩy THT phát triển lên HTX. Các nội dung này được cụ thể hóa tại các Chương về thành lập; về tổ chức lại, giải thể, phá sản TCKTHTCTCPN; về quản lý nhà nước và chính sách phát triển đối với các TCKTHT.
Trên cơ sở mục tiêu, quan điểm chỉ đạo, các nhóm chính sách sửa đổi, dự án Luật bao gồm các nội dung cụ thể như sau:
2.1. Những quy định chung của Luật
- Về đối tượng và phạm vi điều chỉnh: Được sửa đổi theo hướng mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung đối tượng THT và liên đoàn HTX. Các TCKTHT bao gồm: THT, HTX, liên hiệp HTX, liên đoàn HTX.
- Về áp dụng Luật này và luật khác: Được bổ sung nhằm giải quyết sự khác nhau giữa các quy định áp dụng cho Ngân hàng HTX, Quỹ tín dụng nhân dân đang chịu điều chỉnh đồng thời của Luật HTX và Luật Các tổ chức tín dụng.
- Về giải thích từ ngữ: Sửa đổi, chuẩn hóa 07 thuật ngữ, bổ sung 26 thuật ngữ để phù hợp với các quy định của Luật này và pháp luật có liên quan.
- Về các hành vi bị nghiêm cấm: Sửa đổi tách biệt quy định đối với cơ quan quản lý nhà nước và các TCKTHT, trong đó bổ sung các hành vi bị cấm liên quan đến việc tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ của các cá nhân, tổ chức.
- Về nguyên tắc tổ chức hoạt động TCKTHTCTCPN: Sửa đổi, làm rõ các nội dung theo 07 nguyên tắc do tổ chức Liên minh HTX quốc tế (ICA) quy định hiện nay.
- Về quyền và nghĩa vụ của TCKTHTCTCPN: Sửa đổi quy định giới hạn tỷ lệ giao dịch bên ngoài do Điều lệ của TCKTHTCTCPN quy định
[5], nếu pháp luật chuyên ngành không có quy định; bổ sung TCKTHTCTCPN được quyền yêu cầu thành viên cung cấp nhu cầu sử dụng sản phẩm, dịch vụ để lên kế hoạch sản xuất kinh doanh; phải có nghĩa vụ kết nạp thành viên khi đủ điều kiện.
- Về chế độ báo cáo, công bố thông tin, lưu giữ tài liệu: Sửa đổi, bổ sung nhóm quy định theo hướng TCKTHTCTCPN tự công bố những thông tin cơ bản, tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh hàng năm lên cổng thông tin của mình hoặc Cổng thông tin quốc gia về TCKTHT (chế độ báo cáo bằng bản giấy vẫn được duy trì trong thời gian hạ tầng để thực hiện báo cáo trên môi trường điện tử chưa hoàn thiện); quy định rõ nội dung, hình thức, thời gian phải cung cấp thông tin cho thành viên nhằm minh bạch hóa thông tin của TCKTHTCTCPN.
- Về góp vốn thành lập TCKTHTCTCPN: Bổ sung quy định trách nhiệm của thành viên khi chưa góp vốn, chưa góp đủ vốn trong thời gian quy định theo cam kết.
- Về chuyển nhượng vốn góp: Bổ sung quy định cho phép thành viên chuyển nhượng vốn góp với nhau và với cá nhân, pháp nhân bên ngoài và được TCKTHTCTCPN xác nhận.
2.2. Thành lập TCKTHTCTCPN
- Về thành viên sáng lập: Bổ sung quy định thành viên sáng lập liên hệ với tổ chức đại diện để được tư vấn, hỗ trợ thành lập.
- Về nội dung Điều lệ: Bổ sung một số nội dung bắt buộc ghi trong Điều lệ, như mức phí thành viên liên kết; số lượng, quyền và nghĩa vụ người đại diện; mức tối thiểu của tỷ lệ giao dịch bên trong; điều kiện chấm dứt tư cách thành viên liên kết,...
- Về nhóm quy định về đăng ký thành lập TCKTHTCTCPN:
+ Sửa đổi, bổ sung các quy định hiện hành trên cơ sở cắt giảm thủ tục hành chính như: bỏ yêu cầu về Phương án sản xuất kinh doanh, sử dụng số định danh cá nhân; TCKTHTCTCPN tự quyết định về dấu.
+ Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin như bổ sung phương thức đăng ký qua dịch vụ bưu chính, mạng thông tin điện tử; thời gian đăng ký rút từ 05 ngày xuống 03 ngày làm việc; bổ sung quy định về mã số của TCKTHTCTCPN ghi trên giấy chứng nhận đăng ký.
+ Nới lỏng quy định về đăng ký thay đổi khi vốn điều lệ thay đổi từ 5% vốn điều lệ hoặc từ 1 tỷ đồng trở lên, kéo dài thời gian thông báo thay đổi nội dung đăng ký từ 10 ngày lên 30 ngày khi thay đổi thành viên để phù hợp với đặc thù vốn điều lệ thay đổi khi thành viên ra, vào HTX thường xuyên, nhất là các quỹ tín dụng nhân dân.
(Dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn các quy định chi tiết về đăng ký)
2.3. Bộ máy tổ chức của TCKTHTCTCPN
- Về người đại diện: Bổ sung quy định TCKTHTCTCPN được phép có nhiều hơn một người đại diện theo pháp luật.
- Về tổ chức Đại hội thành viên: Bổ sung quyền và nghĩa vụ của Đại hội thành viên; giảm điều kiện số lượng thành viên chính thức tối thiểu được tổ chức Đại hội đại biểu
[6], tỷ lệ số lượng thành viên tham dự để tiến hành đại hội
[7], tổ chức hội nghị trực tuyến; hình thức tham dự của đại biểu (trực tiếp, ủy quyền hoặc trực tuyến), bỏ phiếu biểu quyết điện tử; giảm tỷ lệ số lượng đại biểu biểu quyết tán thành một số nội dung chính trong Đại hội thành viên nhằm tạo điều kiện để tổ chức Đại hội thành viên một cách dễ dàng hơn, phù hợp với bối cảnh mới và tương ứng với quy định của Luật Doanh nghiệp năm 2020.
- Về quyền và nghĩa vụ của thành viên Hội đồng quản trị, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc (Tổng giám đốc): bổ sung trách nhiệm cá nhân khi ra quyết định trái với thẩm quyền, nghị quyết của Đại hội thành viên.
- Về Ban kiểm soát: bổ sung quy định HTX quy mô siêu nhỏ có thể lựa chọn không có Kiểm soát viên, Ban kiểm soát; HTX quy mô nhỏ có thể lựa chọn Kiểm soát viên hoặc Ban kiểm soát; bổ sung quyền hạn và nhiệm vụ của Ban kiểm soát/Kiểm soát viên: rà soát, kiểm tra và đánh giá hiệu lực, hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ, quản lý rủi ro và cảnh báo sớm.
- Bổ sung quy định điều kiện, tiêu chuẩn một số chức danh: kiểm soát viên (thành viên Ban kiểm soát), Giám đốc (hoặc Tổng giám đốc), kế toán nhằm nâng cao năng lực quản lý, điều hành.
(Dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn nội dung này).
2.4. Tài sản, tài chính trong TCKTHTCTCPN
- Về nhóm quy định chung liên quan đến vốn góp: sửa đổi, làm rõ quy định góp vốn bằng “tài sản”, bổ sung quy định cá nhân, tổ chức có thể góp vốn bằng quyền sở hữu, hoặc quyền hưởng dụng đối với tài sản góp vốn là quyền sử dụng đất, phương tiện vận tải hay các tài sản bằng hiện vật khác cho TCKTHT theo quy định của Điều lệ, quy định của pháp luật và quy định về định giá vốn góp. Việc góp vốn bằng quyền hưởng dụng thì không phải chuyển quyền sở hữu đối với tài sản góp vốn từ thành viên sang TCKTHT.
- Về huy động vốn: làm rõ quy định TCKTHTCTCPN được phép hoạt động tín dụng nội bộ theo quy định của pháp luật (dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam hướng dẫn); huy động vốn vay từ cá nhân, tổ chức bên ngoài theo quy định của pháp luật; hỗ trợ của Nhà nước theo quy định được tính vào quỹ chung không chia hoặc tài sản chung không chia.
- Về góp vốn, mua cổ phần, thành lập doanh nghiệp: bổ sung quy định chi tiết về điều kiện, thủ tục TCKTHTCTCPN góp vốn, mua cổ phần, thành lập doanh nghiệp và mối quan hệ của TCKTHTCTCPN với các doanh nghiệp này.
- Về nhóm quy định tài chính: bổ sung quy định chế độ kế toán, hạch toán riêng giao dịch bên trong và giao dịch bên ngoài; trích lập quỹ chung không chia hằng năm do quỹ này mang tính đặc thù riêng của các TCKTHTCTCPN; phân phối thu nhập chủ yếu theo sản phẩm, dịch vụ đối với phần thặng dư, chủ yếu theo vốn góp đối với phần lợi nhuận, tỷ lệ phân phối cụ thể do Điều lệ quy định.
- Sửa đổi quy định về xử lý quỹ chung không chia, tài sản chung trong quá trình hoạt động, giải thể, phá sản theo hướng: đối với tài sản chung không chia lạc hậu về kỹ thuật, công nghệ, bị hư hỏng không thể sửa chữa, hết khấu hao thì TCKTHTCTCPN được phép chuyển nhượng, định giá, thanh lý theo quy định và đưa vào quỹ chung không chia; tài sản chung không chia, quỹ chung không chia được giao cho UBND nơi cấp đăng ký kinh doanh cho TCKTHT để bàn giao cho TCKTHT khác hoặc tổ chức đại diện khi giải thể, phá sản. (Dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Bộ Tài chính hướng dẫn).
2.5. Về thành viên, cơ cấu tổ chức của TCKTHTCTCPN
a) HTX
- Về định nghĩa HTX: giảm số lượng thành viên tối thiểu thành lập từ 07 xuống 05 thành viên để tạo điều kiện HTX dễ dàng thành lập, bổ sung HTX thành lập vì mục đích xây dựng cộng đồng các TCKTHT ngày một lớn mạnh, bền vững. Khuyến khích TCKTHT tham gia là thành viên của các tổ chức đại diện, liên minh HTX.
- Về thành viên HTX: thành viên chính thức và thành viên liên kết của HTX là cá nhân, hộ gia đình, THT, tổ chức không có tư cách pháp nhân khác, pháp nhân trong đó cá nhân từ 15 tuổi trở lên
[8] nhưng không được tham gia thành lập, quản lý. Phân loại 3 loại thành viên: thành viên chính thức, thành viên liên kết có góp vốn và thành viên liên kết không góp vốn. Quy định quyền và nghĩa vụ của từng loại thành viên, trong đó quy định thành viên liên kết không được quyền biểu quyết và tham gia hội đồng quản trị. Luật không quy định thời gian tối thiểu sử dụng sản phẩm dịch vụ mà Điều lệ HTX quy định, việc chấm dứt tư cách thành viên do Hội đồng quản trị quyết định.
- Về góp vốn của thành viên HTX: tăng tỷ lệ vốn góp tối đa của thành viên từ 20% lên 30% vốn điều lệ; bổ sung quy định thành viên liên kết được phép góp vốn nhưng tổng tất cả vốn góp của thành viên liên kết có góp vốn không quá 30% vốn điều lệ.
- Bổ sung phân loại HTX theo quy mô thành viên, doanh thu hoặc tổng nguồn vốn xác định theo từng lĩnh vực, ngành nghề.
(Dự kiến Chính phủ sẽ quy định chi tiết, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn).
- Bổ sung quy định về cơ cấu tổ chức HTX theo phân loại HTX: đưa ra 03 mô hình tổ chức, bộ máy các cơ quan quản lý nội bộ của HTX được quyền lựa chọn phù hợp với quy mô tổ chức hoạt động, năng lực, nhân sự, trình độ quản lý gồm: mô hình tổ chức 02 cơ quan: (Đại hội thành viên, Giám đốc), 03 cơ quan (Đại hội thành viên, Hội đồng quản trị trong đó Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc và Kiểm soát viên, 04 cơ quan (Đại hội thành viên, Hội đồng quản trị, Giám đốc (Tổng giám đốc) và Ban Kiểm soát) để đáp ứng yêu cầu quản trị, điều hành HTX từ đơn giản, đến hoàn thiện hơn.
b) Liên hiệp HTX
- Về định nghĩa Liên hiệp HTX: giảm số lượng thành viên tối thiểu thành lập là 03 thành viên chính thức để tạo điều kiện cho Liên hiệp HTX dễ dàng thành lập; bổ sung liên hiệp HTX thành lập vì mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho thành viên mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng lực tham gia thị trường và xây dựng cộng đồng các TCKTHT ngày một lớn mạnh, bền vững.
- Về thành viên liên hiệp HTX: thành viên chính thức là HTX, thành viên liên kết có góp vốn và thành viên không góp vốn là pháp nhân. Bổ sung quy định quyền và nghĩa vụ thành viên liên kết. Trong đó, thành viên liên kết không được quyền biểu quyết và tham gia Hội đồng quản trị; thành viên chính thức có quyền biểu quyết tại Đại hội thành viên, số lượng phiếu biểu quyết tương ứng theo số lượng thành viên chính thức của các HTX thành viên trong liên hiệp HTX do Điều lệ quy định. Luật không quy định về thời gian tối thiểu sử dụng sản phẩm dịch vụ mà Điều lệ liên hiệp HTX tự quy định việc chấm dứt tư cách thành viên và trách nhiệm thuộc về Hội đồng quản trị quyết định
[9].
- Về góp vốn của thành viên liên hiệp HTX: tăng tỷ lệ vốn góp tối đa của thành viên từ 30% lên 40% vốn điều lệ.
- Về cơ cấu tổ chức liên hiệp HTX: đưa ra 02 mô hình tổ chức, bộ máy các cơ quan quản trị nội bộ của liên hiệp HTX được quyền lựa chọn phù hợp với quy mô tổ chức hoạt động, năng lực, nhân sự, trình độ quản lý gồm: mô hình tổ chức 03 cơ quan (Đại hội thành viên, Hội đồng quản trị trong đó Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc và Kiểm soát viên; mô hình 04 cơ quan (Đại hội thành viên, Hội đồng quản trị, Giám đốc (Tổng giám đốc) và Ban Kiểm soát) để đáp ứng yêu cầu quản trị, điều hành của liên hiệp HTX.
c) Liên đoàn HTX
Thể chế hóa Nghị quyết 20-NQ/TW, quy định một số điều cơ bản về Liên đoàn HTX làm cơ sở triển khai thí điểm mô hình liên đoàn HTX; Chính phủ quy định chi tiết về thành lập, tổ chức, hoạt động, chấm dứt hoạt động của liên đoàn HTX; thành viên, góp vốn, quyền, nghĩa vụ của thành viên của Liên đoàn HTX trên cơ sở đánh giá thực tiễn, mô hình thí điểm và học tập kinh nghiệm quốc tế.
- Về định nghĩa liên đoàn HTX: là TCKTHTCTCPN có quy mô cấp vùng, cấp quốc gia hoạt động trong lĩnh vực, ngành nghề nhất định, do ít nhất 05 thành viên sáng lập là liên hiệp HTX hoặc HTX tự nguyện thành lập hoặc được thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mở rộng quy mô sản xuất, kinh doanh và năng lực xuất-nhập khẩu sản phẩm, dịch vụ phục vụ nhu cầu thành viên, đồng thời hỗ trợ, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho thành viên của mình.
- Về thành viên liên đoàn HTX: bao gồm thành viên chính thức là các HTX, liên hiệp HTX, doanh nghiệp; thành viên liên kết có góp vốn và thành viên liên kết không góp vốn là các pháp nhân.
- Về quyền và nghĩa vụ của liên đoàn HTX: thể chế hóa Nghị quyết 20-NQ/TW dự thảo Luật quy định một số điều cơ bản, ngoài các quyền và nghĩa vụ chung của TCKTHTCTCPN, liên đoàn còn được quy định bổ sung quyền và nghĩa vụ đại diện cho thành viên của mình trong ngành, lĩnh vực, chuỗi liên quan, trong hoạt động chuyên môn hoá cao.
(Dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn cụ thể).
2.6. Tổ chức lại, giải thể, phá sản TCKTHTCTCPN
- Quy định chi tiết về tổ chức lại TCKTHTCTCPN bao gồm chia, tách, hợp nhất, sáp nhập theo hướng chặt chẽ hơn.
- Về giải thể tự nguyện TCKTHTCTCPN: Bỏ quy định bắt buộc thành lập hội đồng giải thể, thay vào đó Hội đồng quản trị TCKTHTCTCPN trực tiếp, chịu trách nhiệm chính trong việc tổ chức thực hiện giải thể sau khi có nghị quyết của Đại hội thành viên; sửa đổi quy định đăng tải thông tin về việc giải thể lên cổng thông tin đăng ký TCKTHT, bỏ quy định bắt buộc đăng báo địa phương 03 số liên tiếp. Cơ quan đăng ký TCKTHT ra quyết định thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký TCKTHT và đăng tải thông tin giải thể lên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký TCKTHT trong thời gian 180 ngày trước khi xóa tên đăng ký.
- Về giải thể bắt buộc TCKTHTCTCPN: Bỏ quy định thành lập hội đồng giải thể. Sau khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc tòa án, TCKTHTCTCPN phải triển khai giải thể giống như thủ tục giải thể tự nguyện. Hội đồng quản trị của TCKTHTCTCPN phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu không thực hiện đúng quy định.
Đối với các trường hợp HTX, liên hiệp HTX vướng mắc giải thể trước đây do thất lạc hồ sơ, con dấu, vắng người đại diện…sẽ giao Chính phủ quy định chi tiết tại khoản 7 Điều 92 của dự thảo Luật.
- Bổ sung các hoạt động bị cấm kể từ khi có quyết định giải thể TCKTHTCTCPN như cất giấu, tẩu tán tài sản…; Sửa đổi các trường hợp thu hồi giấy chứng nhận đăng ký TCKTHTCTCPN.
(Dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn).
2.7. Kiểm toán TCKTHTCTCPN
Bổ sung Chương về kiểm toán TCKTHTCTCPN, trong đó quy định những nội dung kiểm toán đặc thù đối với TCKTHTCTCPN so với pháp luật về kiểm toán hiện hành:
- Về đối tượng phải kiểm toán: Bổ sung quy định các đối tượng bắt buộc phải kiểm toán như: HTX có quy mô vừa, lớn; liên hiệp HTX; liên đoàn HTX; các TCKTHTCTCPN có hoạt động tín dụng nội bộ; kiểm toán bắt buộc là điều kiện đối với TCKTHT được hỗ trợ từ Nhà nước.
- Về nội dung kiểm toán TCKTHTCTCPN: kiểm toán độc lập về báo cáo tài chính, kiểm toán tuân thủ, kiểm toán hoạt động theo quy định pháp luật kiểm toán độc lập; bổ sung quy định khuyến khích thực hiện kiểm toán nội bộ do TCKTHTCTCPN tự thực hiện hoặc đi thuê.
- Về sử dụng báo cáo kiểm toán: bổ sung mục đích báo cáo kiểm toán để công bố, minh bạch thông tin cho thành viên và cơ quan quản lý nhà nước; căn cứ để Nhà nước xem xét hỗ trợ.
- Về phạm vi và tần suất kiểm toán: quy định đối tượng, tần suất, nội dung kiểm toán độc lập bắt buộc cho từng đối tượng cụ thể.
2.8. Tổ hợp tác
Quy định các nội dung cơ bản về THT như: khái niệm, quyền và nghĩa vụ của THT để thừa nhận địa vị pháp lý của THT với tư cách là một tổ chức kinh tế hợp tác theo tinh thần của Nghị quyết 20-NQ/TW xác định kinh tế tập thể với nhiều hình thức tổ chức kinh tế hợp tác đa dạng, phát triển từ thấp đến cao, trong đó có THT; các quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ của thành viên, về thành lập, đăng ký, chấm dứt hoạt động... của THT sẽ được Chính phủ quy định chi tiết trên cơ sở sửa đổi, bổ sung nội dung của Nghị định số 77/2019/NĐ-CP về THT để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với quy định của Bộ Luật dân sự.
- Tăng số lượng thành viên THT tối thiểu từ 02 lên 03 thành viên. Bổ sung quy định đối với THT có thời gian hợp tác từ 06 tháng hoặc có góp vốn, tài sản thì THT phải đăng ký tại Cơ quan đăng ký kinh doanh để Nhà nước quản lý, hỗ trợ, định hướng phát triển THT lên tổ chức cao hơn.
- Về thành viên THT: làm rõ quy định điều kiện thành viên tham gia THT phải từ 15 tuổi trở lên giống như điều kiện tham gia thành viên HTX.
- Bổ sung quy định THT có thể được phép chuyển đổi thành HTX.
2.9. Tổ chức đại diện của TCKTHT
- Sửa đổi, bổ sung quy định nhiệm vụ của tổ chức đại diện trong đó liên minh HTX là nòng cốt của các tổ chức đại diện, bảo vệ lợi ích cho thành viên hoạt động theo pháp luật về hội theo ý kiến góp ý của Bộ Nội vụ.
- Bổ sung nhiệm vụ tổ chức đại diện được thực hiện rà soát, đánh giá rủi ro, tư vấn, hỗ trợ ......nhằm tăng cường tính minh bạch trong quản lý tài chính, bảo đảm tuân thủ các quy định pháp luật trong vận hành và nâng cao hiệu quả trong hoạt động sản xuất kinh doanh của TCKTHT.
2.10. Chính sách phát triển TCKTHT
Bổ sung một Chương riêng quy định về chính sách hỗ trợ đối với TCKTHT trên cơ sở 08 nhóm chính sách hỗ trợ đưa ra tại Nghị quyết số 20-NQ/TW; bổ sung, hoàn thiện từ Điều 6 Luật HTX năm 2012, tham khảo Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các quy định, chính sách khác có liên quan, cụ thể:
- Bổ sung nguyên tắc thực hiện hỗ trợ; bổ sung quy định lựa chọn đối tượng được hỗ trợ phải tuân thủ pháp luật và Điều lệ, đáp ứng một số tiêu chí mang tính đặc trưng của HTX (phát triển thành viên, phát triển quỹ chung không chia, tài sản chung không chia,...), chỉ hỗ trợ THT đã đăng ký hoạt động, các TCKTHT có tư cách pháp nhân phải có báo cáo kiểm toán để làm căn cứ đánh giá trước khi nhận hỗ trợ nhằm hạn chế việc hỗ trợ không đúng đối tượng hoặc ngăn ngừa các đối tượng trục lợi chính sách hỗ trợ của Nhà nước.
- Bổ sung quy định chi tiết 08 chính sách bao gồm: (i) Chính sách phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; (ii) Chính sách tiếp cận mặt bằng sản xuất; (iii) Chính sách thuế, phí và lệ phí; (iv) Chính sách tín dụng, bảo hiểm; (v) Chính sách ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; (vi) Chính sách xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, đầu tư; (vii) Chính sách xây dựng kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; (viii) Chính sách về kiểm toán, tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro.
- Bổ sung quy định về phương thức hỗ trợ của Nhà nước thông qua hình thức dự án đầu tư hoặc phi dự án. Nhà nước hỗ trợ sau đầu tư và theo định mức do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành. Sau khi Luật được ban hành, Nhà nước xây dựng, ban hành Chương trình tổng thể về phát triển các TCKTHT, cụ thể hóa các chính sách hỗ trợ thành các chương trình, dự án nhằm nâng cao hiệu quả hỗ trợ bảo đảm trọng tâm, thiết thực, đúng đối tượng cần được hỗ trợ..., thống nhất các nội dung hỗ trợ cho các TCKTHT, khắc phục tình trạng chính sách hỗ trợ hiện nay còn dàn trải, bị lồng ghép, thiếu nguồn lực thực hiện.
- Bổ sung quy định về Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX làm căn cứ pháp lý thể chế hóa quy định về Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX theo Nghị định số 45/2021/NĐ-CP của Chính phủ ngày 31/3/2021 về thành lập, tổ chức hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX.
(Dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn).
2.11. Quản lý nhà nước đối với TCKTHT
- Bổ sung quy định về quản lý nhà nước: tổ chức thực hiện kế hoạch, chương trình, đề án, chính sách hỗ trợ đối với TCKTHT; xây dựng Hệ thống thông tin quốc gia về TCKTHT.
- Bổ sung quy định các bộ, ngành, cơ quan liên quan, địa phương phải liên kết, chia sẻ thông tin về quản lý nhà nước trên nền tảng Hệ thống thông tin quốc gia về TCKTHT.
(Dự kiến Chính phủ quy định chi tiết, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư hướng dẫn).
2.12. Điều khoản thi hành
- Bổ sung quy định thời hạn các THT theo quy định của Luật này phải đăng ký tại cơ quan đăng ký cấp huyện.
- Các quy định dẫn chiếu đến Luật Hợp tác xã năm 2012 còn hiệu lực thì tiếp tục áp dụng theo quy định của Luật này.
Tô Thị Thu Hà
Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật
[1] Luật HTX năm 2012 bao gồm 11 Chương, 64 Điều
[3] Sửa đổi 61 Điều của Luật HTX năm 2012, trong đó 11 Điều tách ra thành 20 Điều. Tổng cộng có 71 Điều.
[4] TCKTHT có tư cách pháp nhân bao gồm HTX, liên hiệp HTX, liên đoàn HTX
[5] Luật HTX năm 2012 quy định Chính phủ chi tiết, Nghị định 107/NĐ-CP quy định tỷ lệ không quá 50%.
[6] Giảm từ 100 xuống 50 thành viên so với Luật HTX năm 2012.
[7] Đại hội thành viên được tiến hành khi có ít nhất từ 75% xuống 50% tổng số thành viên tham dự khi triệu tập lần 1 và 50% xuống 33% tổng số thành viên tham dự khi triệu tập lần 2 so với Luật HTX năm 2012.
[8] Người từ 15 tuổi trở lên được tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự. Singapore cho phép người từ đủ 12 tuổi trở lên được tham gia HTX trường học.
[9] Luật HTX năm 2012 quy định trách nhiệm chấm dứt tư cách thành viên của HTX, liên hiệp HTX thuộc về Đại hội thành viên gây khó khăn, mất thời gian cho việc thành viên rút khỏi HTX, liên hiệp HTX.