Tham dự kiểm tra về phía địa phương có đồng chí Nguyễn Vĩnh Lạc - Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi; đại diện Phòng Tư pháp, Hội đồng đánh giá chuẩn tiếp cận pháp luật thành phố Quảng Ngãi; đồng chí Phan Thanh Lâm – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, đồng chí Nguyễn Tấn Điền - Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã cùng một số công chức chuyên môn có liên quan của xã Tịnh Ấn Tây, thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi.
Nội dung kiểm tra tập trung vào công tác xây dựng, ban hành văn văn bản chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật; việc tổ chức đánh giá, công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật; việc triển khai công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn; nguồn lực bảo đảm; thuận lợi, khó khăn, vướng mắc và các đề xuất, kiến nghị của địa phương đối với công tác hòa giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật. Đồng thời, Đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra thực tế hồ sơ đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, hồ sơ trong công tác hòa giải ở cơ sở được lưu trữ tại Ủy ban nhân dân xã và các tài liệu liên quan đến nội dung kiểm tra.
Qua kiểm tra cho thấy, công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật đã được Ủy ban nhân dân quan tâm triển khai thực hiện. Đối với công tác đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, một số nội dung xã đã tổ chức triển khai thực hiện tốt, tài liệu kiểm chứng đầy đủ như: Kịp thời ban hành Kế hoạch phổ biến, giáo dục pháp luật; Tổ chức tuyên truyền phổ biến kết hợp với tư vấn pháp luật; tổ chức các hội thi, phổ biến pháp luật trên cổng thông tin điện tử của xã…; Triển khai các hình thức, mô hình thông tin, phổ biến, giáo dục pháp luật bao gồm mô hình tuyên truyền luật trên loa truyền thanh, mô hình Hội Cựu Chiến binh với pháp luật, mô hình “Tổ hòa giải ở cơ sở kiểu mẫu”; Việc tổ chức tiếp công dân, tiếp nhận kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, giải quyết thủ tục hành chính thực hiện theo đúng quy định pháp luật; Đạt tiêu chuẩn về “An toàn về an ninh trật tự”. Tuy nhiên, qua kiểm tra cho thấy, một số chỉ tiêu chưa có hoặc chưa có đầy đủ tài liệu kiểm chứng; việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Ủy ban nhân dân cấp xã chưa phù hợp với quy định; Việc xác định văn bản hành chính có nội dung liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của tổ chức, cá nhân chưa bám sát hướng dẫn của Thông tư số 09/2021/TT-BTP; Chưa có danh mục thông tin phải công khai theo quy định.
Đối với công tác hòa giải ở cơ sở, Ủy ban nhân dân xã đã ban hành các văn bản triển khai thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, quan tâm củng cố, kiện toàn đội ngũ hòa giải viên. Hiện nay, trên địa bàn xã có 04 tổ hòa giải hoạt động tại 04 thôn với 41 hòa giải viên, bảo đảm mỗi tổ hòa giải đều có hòa giải viên là nữ. Tỷ lệ hòa giải thành khá cao đạt 90% (18/20 vụ, việc). Năm 2022, Ủy ban nhân dân xã được Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố khen thưởng cho tập thể vì có thành tích xuất sắc trong việc triển khai mô hình điển hình hòa giải ở cơ sở hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, việc ghi chép Sổ theo dõi hoạt động hòa giải cơ sở còn sai sót như: không ghi đầy đủ tất cả các vụ, việc hòa giải ở cơ sở; thiếu chữ ký hòa giải viên; nội dung vụ việc sơ sài; Việc chi thù lao cho hòa giải viên chưa đúng theo quy định: Chỉ chi những vụ, việc có đơn và có biên bản hòa giải, trong khi đó Điều 15 Nghị định số 15/2014/NĐ-CP không yêu cầu những giấy tờ này; Các mâu thuẫn tranh chấp trong nội bộ nhân dân, nhất là tranh chấp trong lĩnh vực đất đai ngày càng gia tăng và phức tạp hơn, trong khi số lượng và trình độ hòa giải viên cũng còn hạn chế đã ảnh hưởng rất nhiều đến hiệu quả hòa giải.
Kết luận kiểm tra, đồng chí Ngô Quỳnh Hoa, Phó Vụ trưởng Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp ghi nhận những cố gắng và kết quả đạt được trong công tác hòa giải ở cơ sở và đánh giá chuẩn tiếp cận pháp luật, đồng thời chia sẻ với những khó khăn của xã Tịnh Ấn Tây trong bối cảnh phải đảm nhận khối lượng công việc ngày càng nhiều, nguồn lực hạn chế. Hồ sơ, tài liệu kiểm chứng cho thấy Ủy ban nhân dân xã đã tổ chức triển khai một số chỉ tiêu, tiêu chí tiếp cận pháp luật tương đối bài bản, có những chỉ tiêu trên thực tế thực hiện tốt. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn tình trạng một số nhiệm vụ còn nhận thức chưa đúng hoặc chưa được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Đồng chí Trưởng đoàn kiểm tra nhấn mạnh để triển khai và nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, chính quyền xã Tịnh Ấn Tây cần tiếp tục nhận thức đúng, đầy đủ về việc thực hiện chuẩn tiếp cận pháp luật nhằm xây dựng môi trường pháp lý lành mạnh, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân theo Hiến pháp và pháp luật. Việc đánh giá chuẩn tiếp cận pháp luật là nhiệm vụ thường xuyên, độc lập và phải bảo đảm thực chất, tránh hình thức. Đề nghị Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân xã Tịnh Ấn Tây quan tâm toàn diện, sâu sắc, thực chất đến công tác này, bố trí con người, kinh phí cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hoà giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật. Ủy ban nhân dân xã Tịnh Ấn Tây cần rà soát kỹ, chấm điểm bảo đảm tương ứng với kết quả triển khai thực tế. Đối với công tác hòa giải ở cơ sở đề nghị Ủy ban nhân dân xã Tịnh Ấn Tây tiếp tục duy trì và phát triển các mô hình điển hình hòa giải ở cơ sở hoạt động hiệu quả; Tăng cường tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng hòa giải ở cơ sở cho các hòa giải viên, đặc biệt về phạm vi hòa giải ở cơ sở, kỹ năng ghi chép Sổ theo dõi hoạt động hòa giải ở cơ sở; Thực hiện đầy đủ chi thù lao cho hòa giải viên đối với tất cả các vụ, việc hòa giải, không được yêu cầu thêm bất kỳ giấy tờ gì ngoài quy định tại Điều 15 Nghị định số 15/2014/NĐ-CP.
Bên cạnh đó, Trưởng đoàn kiểm tra cũng đề nghị Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi, Phòng Tư pháp thành phố Quảng Ngãi tiếp tục quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra, theo dõi việc thực hiện nhiệm vụ của các đơn vị cấp xã trên địa bàn, chú trọng việc tổ chức tập huấn, kiểm tra chuyên đề trong triển khai Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg, Thông tư số 09/2021/TT-BTP và Quyết định số 1723/QĐ-BTP; Có biện pháp để động viên, khen thưởng, nhân rộng những nội dung mà xã Tịnh Ấn Tây đã thực hiện triển khai tốt mà Đoàn kiểm tra đã chỉ ra. Đối với công tác hòa giải ở cơ sở đề nghị Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Sở Tài chính hướng dẫn các chứng từ thực hiện thủ tục thanh toán chi thù lao cho hòa giải viên đúng quy định, thống nhất và đơn giản đảm bảo quyền lợi cho hòa giải viên; Tiếp tục xây dựng, củng cố, bồi dưỡng và phát triển đội ngũ tập huấn viên về hòa giải ở cơ sở cấp tỉnh, cấp huyện; Thực hiện việc giao lưu chia sẻ kinh nghiệm, các mô hình hay, cách làm hiệu quả giữa các xã, huyện trên địa bàn tỉnh để nâng cao hơn nữa năng lực của đội ngũ hòa giải viên; Nghiên cứu xây dựng mới và tiếp tục thực hiện có hiệu quả những Chương trình/Kế hoạch phối hợp công tác với Hội luật gia, đoàn luật sư, Tòa án cùng cấp để huy động những người có kiến thức, kinh nghiệm tham gia tư vấn, hỗ trợ hoạt động hòa giải.
Đồng chí Ngô Quỳnh Hoa đề nghị Sở Tư pháp tỉnh Quảng Ngãi tham mưu Uỷ ban nhân dân tỉnh hướng dẫn triển khai thống nhất các nhiệm vụ, nhất là vấn đề chuyên môn nghiệp vụ liên quan đến các nội dung của các chỉ tiêu, tiêu chí tiếp cận pháp luật mà cấp xã, cấp huyện còn đang lúng túng hoặc nhận thức chưa đúng, nội dung nào chưa rõ đề nghị gửi văn bản về Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp để được giải đáp, hướng dẫn kịp thời./.
Nguyễn Kim Thoa
Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật