1. Phạm vi sửa đổi của Nghị định số 59/2024/NĐ-CPNghị định số 59/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung 30 Điều về nội dung; bãi bỏ cụm từ, khoản, điều tại 8 điều; bổ sung 3 Mẫu và thay thế 4 Mẫu tập trung vào 03 nhóm vấn đề sau đây: (i) Nhóm các quy định để đẩy nhanh tiến độ xây dựng văn bản nhưng vẫn bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Ban hành VBQPPL; (ii) Nhóm quy định được sửa đổi, bổ sung để quy định rõ hơn, giúp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho bộ, ngành, địa phương nhưng vẫn bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Ban hành VBQPPL; (iii) Nhóm quy định được sửa đổi, bổ sung để nâng cao trách nhiệm của cơ quan lập đề nghị, soạn thảo VBQPPL và các chủ thể có liên quan trong quá trình xây dựng, ban hành VBQPPL. Nghị định có hiệu lực kể từ ngày 01/6/2024.
2. Một số điểm mới của Nghị định số 59/2024/NĐ-CP
2.1. Nhóm các quy định để đẩy nhanh tiến độ xây dựng văn bản nhưng vẫn bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Ban hành VBQPPL
Thứ nhất, Nghị định số 59/2024/NĐ-CP sửa đổi một số quy định về xây dựng chính sách và đánh giá tác động của chính sách (sửa đổi các Điều: 2, 6 và 7; Bãi bỏ các Điều: 5, 8 và 31; thay thế Mẫu số 42 Phụ lục I, Mẫu số 01, 02 và 03 Phụ lục V): Quy định cụ thể, rõ ràng, hợp lý hơn về yêu cầu đánh giá tác động của chính sách; đơn giản hóa phương pháp đánh giá tác động của chính sách để tăng cường tính chủ động, linh hoạt của cơ quan lập đề nghị; bãi bỏ một số quy định về đánh giá tác động chính sách không khả thi hoặc đã được quy định trong Luật Ban hành VBQPPL; thay thế, bổ sung một số Mẫu để bảo đảm thống nhất trong quá trình triển khai thực hiện (Mẫu Báo cáo đánh giá tác động của chính sách, Mẫu Tờ trình đề nghị xây dựng VBQPPL, Mẫu báo cáo về lồng ghép vấn đề bình đẳng giới, Mẫu báo cáo rà soát VBQPPL, Mẫu Bản tổng hợp, giải trình, tiếp thu ý kiến góp ý) theo hướng ngắn gọn, dễ hiểu, dễ áp dụng hơn nhằm đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; quy định rõ Tờ trình dự án, dự thảo VBQPPL phải thuyết minh rõ các nội dung kế thừa, sửa đổi, bổ sung, nội dung phân cấp, phân quyền và cải cách thủ tục hành chính.
Thứ hai, Nghị định số 59/2024/NĐ-CP sửa đổi một số quy định về lấy ý kiến đề nghị, dự án, dự thảo VBQPPL: Sửa đổi, bổ sung quy định lấy ý kiến đề nghị xây dựng và dự án, dự thảo VBQPPL (Điều 10 và khoản 3 Điều 25) theo hướng quy định hợp lý hơn các đối tượng gửi lấy ý kiến đối với đề nghị xây dựng nghị quyết của HĐND cấp tỉnh và trao quyền chủ động cho cơ quan lập đề nghị trong việc xác định cơ quan, tổ chức cần lấy ý kiến đảm bảo huy động trí tuệ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Thứ ba, Nghị định số 59/2024/NĐ-CP sửa đổi quy định về xây dựng, ban hành VBQPPL theo trình tự, thủ tục rút gọn (sửa đổi, bổ sung Điều 37): Nghị định xác định rõ đề nghị xây dựng, ban hành VBQPPL theo trình tự, thủ tục rút gọn có thể được thực hiện trước hoặc trong quá trình soạn thảo văn bản nhằm tháo gỡ vướng mắc của các bộ, cơ quan ngang bộ trong quá trình soạn thảo mà phát sinh yêu cầu cần áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn (như văn bản cần có hiệu lực ngay để xử lý các vấn đề cấp bách phát sinh từ thực tiễn theo yêu cầu của Chính phủ).
2.2. Nhóm quy định được sửa đổi, bổ sung để quy định rõ hơn, giúp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho bộ, ngành, địa phương nhưng vẫn bảo đảm phù hợp với quy định của Luật Ban hành VBQPPL
Thứ nhất, Nghị định số 59/2024/NĐ-CP sửa đổi quy định về trách nhiệm công bố danh mục nghị quyết của Hội đồng nhân dân quy định chi tiết hết hiệu lực (Điều 38) nhằm giúp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho bộ, ngành, địa phương trong việc công bố danh mục văn bản quy định chi tiết hết hiệu lực.
Thứ hai, Nghị định sửa đổi, bổ sung Điều 13, Điều 43, Điều 44, Điều 48, Điều 49, Điều 50 và Điều 51 để quy định rõ nguyên tắc hoạt động của Hội đồng tư vấn thẩm định, Hội đồng thẩm định trong hoạt động thẩm định VBQPPL.
Thứ ba, nhằm bảo đảm tính thường xuyên, định kỳ và nâng cao trách nhiệm của các cơ quan trong công tác rà soát văn bản, Nghị định quy định rõ định kỳ 03 năm, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương phải thực hiện rà soát theo lĩnh vực, địa bàn quản lý (khoản 3 Điều 160) và định kỳ 05 năm, Chính phủ xem xét, trường hợp thấy cần thiết thì kiến nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định tổng rà soát hệ thống văn bản (khoản 1 Điều 159).
Thứ tư, Nghị định bổ sung quy định về việc xử lý thông tư liên tịch giữa các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong trường hợp cần phải thay thế, bãi bỏ mà trước đây chưa có hướng dẫn, gây ra khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện (Điều 188).
2.3. Nhóm quy định được sửa đổi, bổ sung để nâng cao trách nhiệm của cơ quan lập đề nghị, soạn thảo VBQPPL và các chủ thể có liên quan trong quá trình xây dựng, ban hành VBQPPL
Thứ nhất, Nghị định số 59/2024/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung để quy định rõ hơn trách nhiệm của thành viên Hội đồng tư vấn thẩm định, Hội đồng thẩm định (Điều 13, 43, 48 và 50) trong việc nghiên cứu hồ sơ dự thảo VBQPPL và phát biểu ý kiến thẩm định theo các nội dung yêu cầu của Luật Ban hành VBQPPL.
Thứ hai, Nghị định sửa đổi để quy định trách nhiệm phối hợp của các cơ quan trong việc cử thành viên tham gia Ban soạn thảo luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, nghị định của Chính phủ (khoản 1 Điều 26); Tổ biên tập có trách nhiệm tổ chức việc soạn thảo và chịu trách nhiệm về chất lượng, tiến độ soạn thảo dự thảo VBQPPL trước cơ quan chủ trì soạn thảo (khoản 2 Điều 27); mối quan hệ giữa Ban soạn thảo, Tổ biên tập với cơ quan chủ trì soạn thảo.
Thứ ba, Nghị định bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan chuyên môn của UBND cấp tỉnh trong việc chủ động rà soát để xác định các nội dung được giao quy định chi tiết thi hành nghị định, quyết định của Thủ tướng Chính phủ, thông tư của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ để kịp thời đề xuất ban hành VBQPPL (bổ sung khoản 5 vào Điều 29a).
Thứ tư, Nghị định bổ sung quy định về hoạt động và trách nhiệm của Bộ trưởng, UBND cấp tỉnh trong việc tổ chức thi hành VBQPPL; quy định rõ trách nhiệm của cơ quan chủ trì lập đề nghị, soạn thảo về truyền thông chính sách trong quá trình xây dựng, ban hành VBQPPL (Điều 181 và Điều 184).
Thứ năm, Nghị định sửa đổi, bổ sung Mẫu Tờ trình dự án, dự thảo VBQPPL để bổ sung yêu cầu cơ quan chủ trì soạn thảo phải thuyết minh những nội dung chính, quan trọng được kế thừa; nội dung được sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ; nội dung phân cấp, phân quyền và cải cách thủ tục hành chính (nếu có) trong dự thảo VBQPPL. Nội dung thuyết minh được thể hiện ngay trong Tờ trình hoặc phụ lục kèm theo Tờ trình.
Hoàng Hà
Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật