Với vị trí là tổ chức xã hội – nghề nghiệp và là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Liên đoàn Luật sư Việt Nam được giao trách nhiệm chủ trì thực hiện các nhiệm vụ để nâng cao năng lực tiếp cận pháp luật cho người dân. Cụ thể: Tăng cường vận động người dân và thành viên của tổ chức mình tự giác, chủ động tìm hiểu, chấp hành pháp luật; tư vấn pháp luật miễn phí, hỗ trợ người dân giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc về pháp luật; xây dựng, triển khai các sáng kiến, mô hình hiệu quả trong hỗ trợ tiếp cận pháp luật; phát huy trách nhiệm xã hội trong hoạt động PBGDPL, hỗ trợ người dân tiếp cận pháp luật… Để thực hiện nhiệm vụ này, Đề án yêu cầu Liên đoàn Luật sư Việt Nam phải mở rộng mạng lưới các cơ quan, tổ chức hỗ trợ thông tin pháp luật, tư vấn pháp luật, tập trung nâng cao chất lượng đội ngũ luật sư, tư vấn viên pháp luật; củng cố, nâng cao năng lực cho đội ngũ những người làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), người được mời tham gia PBGDPL của Liên đoàn Luật sư Việt Nam; tăng cường phối hợp với các cơ quan nhà nước trong hỗ trợ, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân... Bên cạnh đó, Đề án cũng phân công trách nhiệm cho Liên đoàn Luật sư Việt Nam phối hợp với Bộ Tư pháp, một số bộ, ngành liên quan thực hiện việc rà soát, nghiên cứu, đề xuất hoàn thiện các chính sách, quy định pháp luật về trợ giúp pháp lý, bổ trợ tư pháp…; thực hiện nhiệm vụ nâng cao khả năng tiếp cận pháp luật của các đối tượng đặc thù, trẻ em, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo; xây dựng cơ chế thu hút luật sư, luật gia, người có kiến thức pháp luật, người có uy tín tham gia hoà giải ở cơ sở; xây dựng, nhân rộng mô hình điển hình về hoà giải ở cơ sở….
Sau khi Đề án được ban hành, ngày 10/4/2023 Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã ban hành Kế hoạch số 01/KH-LĐLSVN triển khai thực hiện Quyết định số 977/QĐ-TTg ngày 11/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân”, trong đó xác định rõ các nhiệm vụ, giải pháp, phân công nhiệm vụ cho các Uỷ ban, đơn vị của Liên đoàn Luật sư Việt Nam nhằm triển khai Đề án. Từ năm 2023 đến nay, việc triển khai Đề án của Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã đạt được một số kết quả như sau:
Chủ động và tích cực phối hợp đề xuất, hoàn thiện các chính sách, quy định pháp luật về trợ giúp pháp lý, bổ trợ tư pháp để tạo cơ sở huy động nguồn lực xã hội, phát huy vai trò, trách nhiệm xã hội của các tổ chức và thành viên như báo cáo, đề xuất sửa đổi Luật Luật sư nhằm hoàn thiện thể chế về luật sư và hành nghề luật sư; tham gia ý kiến đối với Báo cáo sơ kết 05 năm và phối hợp tổ chức Hội nghị sơ kết thực hiện Quy chế phối hợp giữa Bộ Tư pháp và Liên đoàn Luật sư Việt Nam về trợ giúp pháp lý của luật sư. Trong năm 2023 và 06 tháng đầu năm 2024, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã góp ý đối với 37 dự thảo văn bản pháp luật và các văn bản khác theo yêu cầu của các cơ quan. Ngoài ra, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã chủ động tổ chức một số Hội thảo lấy ý kiến đối với một số dự thảo luật như Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở, Luật Trọng tài Thương mại…
Đẩy mạnh việc thực hiện truyền thông, PBGDPL thông qua nhiều hình thức. Trang thông tin điện tử của Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã đăng tải nhiều tin, bài liên quan đến hoạt động PBGDPL, trợ giúp pháp lý của luật sư để cộng đồng xã hội hiểu và biết về luật sư và nghề luật sư, những đóng góp của đội ngũ luật sư trong hoạt động tư pháp, cải cách hành chính, cải cách tư pháp, xây dựng pháp luật. Tạp chí Luật sư Việt Nam đã thông tin về nhiều sự kiện, chuyên đề chuyên sâu trong công tác xây dựng pháp luật, phổ biến pháp luật, thi hành pháp luật thông qua các buổi talk show, tọa đàm pháp luật, các chương trình truyền thông về luật sư và nghề luật sư. Trong năm 2023 và 06 tháng đầu năm 2024, cơ quan truyền thông đã tích cực phối hợp với các cơ quan báo chí, Đài Truyền thanh, Truyền hình để thực hiện các chương trình PBGDPL trên các phương tiện thông tin đại chúng như phối hợp với Báo Lao động thực hiện chương trình Tư vấn pháp luật theo hình thức truyền hình hiện đang được thực hiện hằng tuần trên mục Media của Báo Lao động; phối hợp với Pháp Luật TV (Báo Pháp luật Việt Nam) tổ chức các buổi Tọa đàm pháp luật giới thiệu các chính sách pháp luật có tác động lớn đến xã hội. Bên cạnh đó, Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố và cá nhân các luật sư đã phối hợp với các cơ quan báo chí xây dựng các chương trình PBGDPL thông qua việc tổ chức các chuyên mục, chương trình truyền thông, tư vấn pháp luật trực tuyến…
Chú trọng củng cố, nâng cao năng lực cho đội ngũ những người làm công tác PBGDPL, người được mời tham gia PBGDPL, đội ngũ luật sư. Liên đoàn Luật sư Việt Nam tiếp tục thực hiện Đề án “Xây dựng cơ chế phát triển đội ngũ luật sư, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của luật sư”. Trong năm 2023, Liên đoàn Luật sư Việt Nam và Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố đã tổ chức 110 lớp bồi dưỡng cho luật sư. Theo báo cáo của 29 Đoàn Luật sư, năm 2023 có 6.204 luật sư đã hoàn thành nghĩa vụ bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ luật sư theo quy định của Thông tư số 02/2019/TT-BTP. Trong năm 2023, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã phối hợp với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức 01 buổi tập huấn nghiệp vụ cho các luật sư tham gia tiếp dân tại trụ sở tiếp dân trung ương để nâng cao năng lực trợ giúp pháp lý cho đội ngũ luật sư tiếp dân. Đồng thời, Liên đoàn Luật sư Việt Nam chú trọng và thường xuyên tổ chức các chương trình bồi dưỡng luật sư với chủ đề về thương mại quốc tế nhằm đáp ứng nhu cầu trang bị kiến thức, kỹ năng về hội nhập kinh tế quốc tế của đội ngũ luật sư trong giai đoạn hiện nay. Một số khóa học được giảng dạy trực tiếp bằng tiếng Anh do các luật sư trong nước và nước ngoài có uy tín của các Công ty luật giảng dạy như YKVN, VILAF, A&O, Baker & McKenzie, Mayer Brown JSM, Audier & Cộng sự, Tilleke & Gibbins Consultants Limited…
Phát huy trách nhiệm xã hội để triển khai hiệu quả hoạt động hỗ trợ người dân tiếp cận pháp luật, tư vấn pháp luật miễn phí, hỗ trợ người dân giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc về pháp luật; phối hợp thực hiện nhiệm vụ nâng cao khả năng tiếp cận pháp luật của các đối tượng đặc thù, trẻ em, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo. Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã phối hợp với Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Thanh tra Chính phủ tổ chức trợ giúp pháp lý thường xuyên cho người dân tại Trụ sở tiếp công dân Trung ương từ năm 2014 đến nay. Trong năm 2023 và 6 tháng đầu năm 2024 có 170 luật sư tham gia tư vấn ở Trụ sở tiếp công dân Trung ương với 560 lượt tư vấn. Các lĩnh vực tư vấn pháp lý của luật sư chủ yếu về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giải phóng mặt bằng, bồi thường tái định cư, chính sách đãi ngộ đối với người có công, pháp luật hành chính, tố tụng, thi hành án dân sự, thừa kế… (trong đó có khoảng hơn 70% vụ việc liên quan tới các quan hệ pháp luật về đất đai). Trung tâm tư vấn pháp luật của Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã thực hiện tư vấn pháp luật miễn phí cho các thành viên hoặc cho người nghèo và các đối tượng được hưởng chính sách ưu đãi theo quy định của pháp luật. Trong năm 2023 và 6 tháng đầu năm 2024, Trung tâm tư vấn pháp luật đã tư vấn được 65 trường hợp thuộc đối tượng người nghèo và đối tượng chính sách xã hội. Hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam (09/11) và Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam (10/10), hằng năm, các tổ chức hành nghề luật sư và các luật sư trên toàn quốc đã tham gia công tác trợ giúp pháp lý, chú trọng ở các vùng miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, trình độ dân trí thấp... Mỗi Đoàn luật sư đã tổ chức hàng trăm điểm trợ giúp pháp lý miễn phí, huy động được nhiều Công ty luật, văn phòng luật sư tham gia…
Bên cạnh đó, Liên đoàn Luật sư Việt Nam đã ban hành Kế hoạch số 02/KH-LĐLSVN ngày 10/5/2024 gửi Đoàn Luật sư các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương để triển khai thực hiện Quyết định số 315/QĐ-TTg ngày 17/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Tăng cường năng lực đội ngũ hòa giải viên cơ sở giai đoạn 2024-2030”.
Có thể khẳng định, việc triển khai thực hiện Đề án “Tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân” đã được Liên đoàn Luật sư Việt Nam quan tâm, chú trọng triển khai. Để tiếp tục phát huy những kết quả đạt được, trong thời gian tới, Liên đoàn Luật sư cần tiếp tục tăng cường sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo thường xuyên, kịp thời của người đứng đầu cơ quan; quan tâm bố trí nguồn lực để triển khai Đề án; quan tâm PBGDPL, tư vấn pháp luật cho đối tượng đặc thù, trẻ em, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo; tiếp tục chú trọng nhiệm vụ tập huấn, nâng cao năng lực cho đội ngũ luật sư, tư vấn viên pháp luật trực tiếp hỗ trợ, bảo đảm tiếp cận pháp luật của người dân; mở rộng mạng lưới các cơ quan, tổ chức hỗ trợ thông tin pháp luật, tư vấn pháp luật; xây dựng, triển khai các sáng kiến, mô hình hiệu quả trong hỗ trợ tiếp cận pháp luật và nâng cao năng lực tiếp cận pháp luật của người dân; phát huy trách nhiệm xã hội để triển khai hiệu quả hoạt động hỗ trợ người dân tiếp cận pháp luật; thực hiện có hiệu quả nghĩa vụ trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật Luật sư và Quyết định số 112/QĐ-BTV; thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn, sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện Đề án; tôn vinh, khen thưởng, biểu dương các sáng kiến hữu ích trong hỗ trợ và nâng cao năng lực tiếp cận pháp luật của người dân…/.
Lê Nguyên Thảo
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật