Tham dự kiểm tra, về phía địa phương có ông Trần Thanh Tài, Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Đắk Nông; ông Phạm Minh Ảnh, Trưởng phòng Tư pháp, Phó Chủ tịch Hội đồng đánh giá chuẩn tiếp cận pháp luật huyện Đắk R’Lấp; ông Lê Viết Sỹ, Bí thư Đảng ủy xã, các đồng chí trong thường trực Đảng ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các công chức chuyên môn của xã và Trưởng thôn, bon, Tổ trưởng Tổ hòa giải trên địa bàn xã Nhân Cơ, huyện Đắk R’Lấp, tỉnh Đắk Nông.
Nội dung kiểm tra tập trung vào các hoạt động chỉ đạo, hướng dẫn, triển khai thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật; nguồn lực bảo đảm, những thuận lợi, khó khăn, vướng mắc của địa phương trong triển khai công tác này. Đoàn kiểm tra đã tiến hành xem xét thực tế hồ sơ đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật năm 2023; hồ sơ thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở năm 2023, 2024 được lưu trữ tại Ủy ban nhân dân xã.
Qua kiểm tra cho thấy, công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật đã được Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân xã quan tâm triển khai thực hiện.
Đối với công tác hòa giải ở cơ sở, Ủy ban nhân dân xã đã ban hành các văn bản triển khai thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở, quan tâm củng cố, kiện toàn đội ngũ hòa giải viên. Hiện nay, trên địa bàn xã hiện có 11 tổ hòa giải với 80 hòa giải viên đang hoạt động. Mỗi tổ hòa giải có từ 5 đến 7 thành viên, huy động được lực lượng công an viên, người có uy tín trong đồng bào tham gia công tác hòa giải ở cơ sở. Xã có 02 Tổ hòa giải ở cơ sở kiểu mẫu.
Năm 2023, các tổ hòa giải trên địa bàn xã đã tiếp nhận tổng số 14 vụ việc mâu thuẫn, tranh chấp thuộc phạm vi hòa giải ở cơ sở, hòa giải thành 14/14 vụ, đạt tỷ lệ 100%. Trong 6 tháng đầu năm 2024 hòa giải 04 vụ việc (trong đó hòa giải thành 02 vụ việc, không thành 02 vụ việc). Việc chi thù lao cho hòa giải viên, chi hỗ trợ hoạt động của tổ hòa giải đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật, qua đó góp phần tạo điều kiện khuyến khích hòa giải viên tích cực tham gia công tác hòa giải cơ sở tại địa phương.
Đối với công tác đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, Ủy ban nhân dân xã đã phân công công chức chịu trách nhiệm theo dõi, đánh giá, chấm điểm đối với từng chỉ tiêu, tiêu chí tiếp cận pháp luật. Trình tự, thủ tục đánh giá, đề nghị công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật năm 2023 cơ bản được thực hiện đúng theo quy định, hồ sơ tài liệu kiểm chứng đầy đủ, rõ ràng. Năm 2023, xã được công nhận đạt chuẩn TCPL với điểm số cao 90 điểm và đạt chỉ tiêu 16 “tiếp cận pháp luật” trong Bộ Tiêu chí xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025. Đa số các chỉ tiêu, tiêu chí tiếp cận pháp luật đúng quy định pháp luật. Nhiều nội dung thực hiện tốt như: Thực hiện công khai thông tin theo Luật Tiếp cận thông tin, xây dựng, triển khai các mô hình về PBGDPL, hòa giải ở cơ sở hiệu quả; chú trọng PBGDPL đối tượng đặc thù, tỷ lệ hòa giải thành cao, thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn, tiếp công dân giải quyết thủ tục hành chính, tiêu chí về an toàn, an ninh trật tự; bố trí kinh phí cho công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở.
Bên cạnh đó, công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật của xã Nhân Cơ vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như: Chưa kịp thời ban hành Quy chế thực hiện dân chủ ở xã theo quy định tại Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở năm 2022; việc lập, cập nhật Danh mục thông tin phải công khai chưa bảo đảm theo quy định của Luật Tiếp cận thông tin năm 2016; nội dung Kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hòa giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật năm 2023 còn chung chung, chưa bám sát vào tình hình thực tiễn của địa phương; một số hòa giải viên còn hạn chế về nghiệp vụ, kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải...
Thay mặt Đoàn kiểm tra, đồng chí Phan Hồng Nguyên, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp - Trưởng đoàn ghi nhận sự tích cực, nỗ lực và kết quả đạt được của Đảng ủy, chính quyền xã Nhân Cơ trong triển khai công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá chuẩn tiếp cận pháp luật trước bối cảnh phải đảm nhận khối lượng công việc ngày càng nhiều, nguồn lực hạn chế. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, qua kiểm tra cho thấy các công tác này của xã Nhân Cơ vẫn còn một số tồn tại, hạn chế. Để triển khai và nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương, đề nghị chính quyền xã Nhân Cơ cần nâng cao hơn nữa nhận thức về vai trò, ý nghĩa của công tác hòa giải ở cơ sở, đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, có giải pháp khắc phục những tồn tại, hạn chế. Việc đánh giá, công nhận xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg và Thông tư số 09/2021/TT-BTP là nhiệm vụ thường xuyên, độc lập và phải bảo đảm thực chất, tránh hình thức. Kịp thời đề nghị cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn, giải quyết các khó khăn, vướng mắc gặp phải trong quá trình triển khai nhiệm vụ.
Bên cạnh đó, Trưởng đoàn kiểm tra cũng đề nghị Sở Tư pháp tỉnh Đắk Nông, Phòng Tư pháp huyện Đắk R’Lấp tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, theo dõi việc thực hiện nhiệm vụ của các đơn vị cấp xã trên địa bàn; nâng cao trách nhiệm của Hội đồng đánh giá chuẩn tiếp cận pháp luật trong thẩm định hồ sơ xét công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật của cấp xã; chú trọng việc tổ chức tập huấn, kiểm tra chuyên đề về PBGDPL, hòa giải ở cơ sở, tiếp cận pháp luật, để từ đó hỗ trợ, giải đáp các vấn đề mà cơ sở còn lúng túng, khó khăn, vướng mắc; tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Nông, Ủy ban nhân dân huyện Đắk R’Lấp quan tâm bố trí kinh phí, nhân lực bảo đảm thực hiện tốt hơn nữa các nhiệm vụ về PBGDPL, hòa giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật trong thời gian tới.
Cùng với nội dung kiểm tra, Bộ Tư pháp triển khai khảo sát qua phiếu phục vụ đánh giá sự hài lòng của người dân về hiệu quả xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật tại xã Nhân Cơ và xã Đắk Wer, huyện Đắk R’Lấp. Đây là những hoạt động nằm trong chuỗi hoạt động phục vụ sơ kết tình hình triển khai Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg và Thông tư số 09/2021/TT-BTP của Bộ Tư pháp năm 2024./.
Nguyễn Thị Tâm
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật