Tại Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24 tháng 11 năm 2023 của Ban Chấp hành Trung ương Khoá XIII về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới tiếp tục khẳng định các mục tiêu và giải pháp thực hiện bảo hiểm y tế như: Đến năm 2023 có trên 95% dân số tham gia bảo hiểm y tế
[1]; trên 95% người dân sử dụng dịch vụ chăm sóc ban đầu tại y tế cơ sở được bảo hiểm y tế chi trả.
Để hiện thực hóa mục tiêu nêu trên cũng như cụ thể hóa nhóm chính sách đã được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, đồng bộ với Luật Bảo hiểm xã hội, một số Luật khác và Nghị định hướng dẫn thực hiện bảo hiểm y tế; bảo đảm người dân được tham gia bảo hiểm y tế theo nhóm đối tượng phù hợp và bảo đảm quyền lợi bảo hiểm y tế phù hợp với nhu cầu của người dân trong chăm sóc sức khỏe, yêu cầu chuyên môn và khả năng chi trả của quỹ bảo hiểm y tế, Bộ Y tế đã có những đề xuất sửa đổi, bổ sung cụ thể về đối tượng tham gia bảo hiểm y tế trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bảo hiểm y tế, cụ thể như sau:
Đề xuất điều chỉnh nhóm đối tượng là người lao động và người sử dụng lao động đóng, bao gồm:
(i) Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn; hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên, trừ hợp đồng thử việc theo quy định của pháp luật lao động; Người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật, thành viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, giám đốc, thành viên ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, 13 liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã có hưởng tiền lương; Cán bộ, công chức, viên chức;
(ii) Người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn, thôn, tổ dân phố theo quy định của pháp luật;
(iii) Người lao động là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc khi làm việc theo hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ đủ 12 tháng trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam, trừ các trường hợp di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam; tại thời điểm giao kết hợp đồng lao động đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động; điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác.
(iv) Người lao động quy định tại điểm (i) nêu trên làm việc không trọn thời gian, có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Đề xuất điều chỉnh nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình
Tại dự thảo Luật, Bộ Y tế đề xuất sửa đổi, bổ sung về nhóm tham gia bảo hiểm y tế theo hộ gia đình thành nhóm tự đóng bảo hiểm y tế, bao gồm:
(i) Người thuộc hộ gia đình tham gia bảo hiểm y tế theo hình thức hộ gia đình, trừ đối tượng quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 12 của Luật;
(ii) Người sinh sống, làm việc, người được nuôi dưỡng, chăm sóc trong các tổ chức, cơ sở từ thiện, tôn giáo, trừ đối tượng quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và điểm a khoản 5 Điều 12 của Luật;
(iii) Người Việt Nam không có giấy tờ tuỳ thân, người nước ngoài sinh sống tại Việt Nam, trừ đối tượng quy định tại các khoản 1, 2, 3 và 4 Điều 12 của Luật;
(iv) Người lao động trong thời gian nghỉ không hưởng lương hoặc tạm hoãn hợp đồng lao động tự đóng hoặc tham gia theo hình thức hộ gia đình;
(v) Chủ hộ kinh doanh của hộ kinh doanh thuộc diện phải đăng ký kinh doanh.
Đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định về nhóm do tổ chức bảo hiểm xã hội đóng.
Theo đó, nhóm này bao gồm: Người hưởng lương hưu không thuộc đối tượng là sỹ quan công an nhân dân đang hưởng lương hưu, người đang hưởng trợ cấp mất sức lao động hằng tháng; Người đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng do bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc mắc bệnh thuộc danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày; Cán bộ xã, phường, thị trấn đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng; Người đang hưởng trợ cấp thất nghiệp; Sỹ quan công an nhân dân đang hưởng lương hưu.
Bên cạnh việc đề xuất sửa đổi để làm rõ nội hàm một số đối tượng thuộc nhóm do ngân sách nhà nước đóng, như “học viên công an nhân dân” thành “học viên công an nhân dân người Việt Nam và người nước ngoài”, “con của liệt sỹ” thành “con đẻ, con nuôi hợp pháp của liệt sỹ”, Bộ Y tế cũng đề xuất sửa đổi, bổ sung một số quy định trong nhóm này nhằm bảo đảm phù hợp thực tiễn triển khai Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành thời gian qua. Cụ thể sửa đổi, bổ sung các đối tượng gồm:
- Người có công với cách mạng, cựu chiến binh, thanh niên xung phong, cựu dân công hoả tuyến tham gia kháng chiến và bảo vệ tổ quốc;
- Người thuộc diện hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội hằng tháng; người từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng trợ cấp tuất hằng tháng.”
- Người dân các xã An toàn khu cách mạng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ hiện đang thường trú tại các xã An toàn khu cách mạng trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã được cập nhật thông tin trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, Cơ sở dữ liệu dân cư về cư trú.
Đối với nhóm được ngân sách nhà nước hỗ trợ mức đóng, Bộ Y tế đề xuất bổ sung thêm đối tượng là nhân viên y tế thôn, bản, trừ đối tượng thuộc Nhóm do người lao động và người sử dụng lao động đóng, Nhóm do tổ chức bảo hiểm xã hội đóng, Nhóm do ngân sách nhà nước đóng được quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 12 của Luật./.