Sau khi Quyết định số 619/QĐ-TTg được ban hành, Sở Tư pháp với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước về chuẩn TCPL đã tham mưu UBND tỉnh Quảng Trị ban hành Kế hoạch số 2820/KH-UBND ngày 28/6/2017 triển khai công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL trên địa bàn tỉnh (Kế hoạch). Theo đó, Sở Tư pháp chủ trì, phối hợp với các Sở, ban, ngành cấp tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố để triển khai có hiệu quả công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL trên địa bàn toàn tỉnh. Trên cơ sở Kế hoạch và Thông tư số 07/2017/TT- BTP ngày 28/7/2019 của Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp đã ban hành Văn bản hướng dẫn, đôn đốc UBND các huyện, thị xã, thành phố triển khai công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL ngay cuối năm 2017. Trong các năm 2018, 2019, Sở Tư pháp tiếp tục ban hành các Công văn chỉ đạo, đôn đốc về xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL, trong đó nhấn mạnh công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL ngoài việc phải tuân thủ đúng Quyết định số 619/QĐ-TTg và Thông tư số 07/2017/TT-BTP còn phải phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương và phù hợp với thời điểm, quy trình xây dựng, thẩm định, xét duyệt hồ sơ xã đạt chuẩn nông thôn mới đối với các xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới trong năm.
Công tác quán triệt, phổ biến, truyền thông về xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL đã được quan tâm thực hiện: cụ thể từ 2017 đến 2019, Sở Tư pháp đã tổ chức 02 Hội nghị triển khai công tác, tập huấn nghiệp vụ, Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật - Bộ Tư pháp đã tổ chức 01 Hội nghị về tập huấn nghiệp vụ xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL cho đội ngũ cán bộ, công chức Hội đồng đánh giá TCPL cấp huyện, Lãnh đạo UBND và công chức Tư pháp- Hộ tịch cấp xã.
Về kết quả công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL:
- Năm 2017: Mặc dù đây là một nhiệm vụ hoàn toàn mới của ngành Tư pháp và phải triển khai gấp rút trong một thời gian ngắn vào cuối năm nhưng với sự nỗ lực, cố gắng của đội ngũ công chức Tư pháp - hộ tịch cấp xã và các Phòng Tư pháp cấp huyện, sự đôn đốc, hướng dẫn kịp thời của Sở Tư pháp và sự quan tâm chỉ đạo của UBND các huyện, thị xã, thành phố, UBND các xã, phường, thị trấn: 7/9 đơn vị cấp huyện đã tổ chức triển khai công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL (trừ huyện Đakrông và thị xã Quảng Trị): Chủ tịch UBND các huyện, thành phố đã ban hành Quyết định thành lập Hội đồng đánh giá TCPL để tư vấn, giúp Chủ tịch tổ chức việc đánh giá, công nhận, xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Thành phần của Hội đồng đánh giá TCPL được thực hiện đúng theo quy định tại Thông tư 07/2017/TT-BTP bao gồm Phó Chủ tịch UBND cấp huyện là Chủ tịch Hội đồng, Trưởng phòng Tư pháp là Phó Chủ tịch thường trực, các thành viên Hội đồng bao gồm đại diện Lãnh đạo các phòng, ban chuyên môn, ngành, đoàn thể xã hội cấp huyện như Công an, Nội vụ, Thanh tra, Văn hóa-Thông tin, Tài chính-Kế hoạch, Ban Dân vận, Ban Tuyên giáo, UBMTTQ, Hội LHPN, Đoàn TNCSHCM...Hoạt động của Hội đồng được thực hiện theo Quy chế. Kết quả: có 58/141 đơn vị cấp xã trên địa bàn tỉnh đạt chuẩn TCPL.
- Năm 2018: Sau năm đầu tiên triển khai với nhiều khó khăn, bỡ ngỡ. Năm 2018, với sự hướng dẫn, đôn đốc của Sở Tư pháp, UBND các huyện, thành phố, thị xã đã có sự chủ động hơn trong công tác này. Có 9/9 đơn vị cấp huyện triển khai công tác xây dựng xã, phường, thị trấn. Hội đồng đánh giá TCPL của các huyện, thị xã, thành phố được quan tâm củng cố, kiện toàn. UBND các huyện, thị xã, thành phố đã quan tâm ban hành các văn bản chỉ đạo, đôn đốc UBND các xã, phường, thị trấn xây dựng Kế hoạch, triển khai công tác này ngay từ đầu năm. Kết quả năm 2018 có 102/141 đơn vị cấp xã đạt chuẩn TCPL.
- Năm 2019: Tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được trong năm 2018, có 9/9 đơn vị cấp huyện triển khai công tác xây dựng xã, phường, thị trấn. Hội đồng đánh giá TCPL của các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục được quan tâm củng cố, kiện toàn. Hoạt động của Hội đồng đã dần đi vào nề nếp, đảm bảo hiệu quả, chất lượng thẩm định các tiêu chí đánh giá xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL. Kết quả năm 2019 có 126 /141 đơn vị cấp xã đạt chuẩn TCPL.
Kết quả của công tác triển khai công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL trên địa bàn tỉnh bước đầu đã đạt được những kết quả khả quan, tích cực, không chỉ đáp ứng được các mục tiêu mà Quyết định số 619/QĐ-TTg đề ra mà còn giúp chính quyền cấp xã nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý, điều hành nói chung và quản lý nhà nước về công tác tư pháp nói riêng. Với Bộ tiêu chí cấp xã đạt chuẩn TCPL gồm 5 tiêu chí: Bảo đảm thi hành Hiến pháp và pháp luật; Thực hiện thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã; Phổ biến, giáo dục pháp luật; Hòa giải ở cơ sở; Thực hiện dân chủ ở cơ sở. Nội dung của Bộ tiêu chí không chỉ là những vấn đề, nội dung có liên quan trực tiếp đến quản lý nhà nước của ngành Tư pháp mà còn liên quan đến mảng, lĩnh vực hoạt động khác. Để thực hiện được đầy đủ Bộ tiêu chí này, đòi hỏi phải có sự quan tâm của Lãnh đạo cấp ủy, chính quyền cơ sở về kinh phí, phương tiện, con người; sự nỗ lực không chỉ của công chức Tư pháp - Hộ tịch mà còn là của toàn bộ hệ thống chính trị, đoàn thể xã hội ở địa phương. Cấp xã đạt chuẩn TCPL còn là một tiêu chí trong Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020. Qua thẩm định của Hội đồng thẩm định xã đạt chuẩn NTM của tỉnh: 100% các xã được công nhận xã đạt chuẩn TCPL đều đạt tiêu chí “18.5. Xã đạt chuẩn TCPL theo quy định” của Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn. Kết quả: Từ năm 2017 đến 2109 đã có 29 xã trên địa bàn tỉnh đạt xã NTM giai đoạn 2016-2020.
Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn nhiều tồn tại hạn chế trong công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL như: Một số cấp ủy, chính quyền địa phương cấp xã chưa thực sự quan tâm, chưa lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sâu sát đối với công tác này, thường “khoán trắng” cho công chức Tư pháp- Hộ tịch mà chưa có sự phân công cụ thể, rõ ràng cho các công chức, bộ phận khác của UBND, UBMTTQVN cấp xã trong việc trực tiếp theo dõi, phối hợp với công chức Tư pháp- Hộ tịch để đánh giá các tiêu chí. Công tác tự đánh giá các tiêu chí của một số đơn vị cấp xã còn hình thức, hời hợt, thiếu chiều sâu, thiếu tài liệu kiểm chứng, hồ sơ, biểu mẫu chưa đầy đủ, chưa đúng với quy định tại Thông tư 07/2017/TT-BTP. Hoạt động của Hội đồng chuẩn TCPL cấp huyện chỉ mới phát huy được vai trò của Phòng Tư pháp là cơ quan thường trực của Hội đồng, chưa phát huy được hết vai trò của các cơ quan thành viên khác. Thời điểm đánh giá, quyết định công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL của một số đơn vị cấp huyện muộn so với quy định. Công tác niêm yết, công bố danh sách xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL chưa đúng với Quyết định số 619/QĐ-Ttg...
Mặc dù vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế như đã nêu trên, tuy nhiên trên cơ sở những kết quả đã đạt được trong 03 năm qua, tin tưởng rằng với sự quan tâm lãnh đạo của cấp ủy, sự chỉ đạo, điều hành của chính quyền địa phương, công tác xây dựng xã, phường, thị trấn đạt chuẩn TCPL ngày càng hiệu quả hơn, thiết thực hơn, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh tại cơ sở.
Hoàng Long