Trong thời điểm cả nước đang tổ chức các hoạt động hưởng ứng 10 năm Ngày Pháp luật Việt Nam, Cà Mau – điểm cực Nam, địa đầu của Tổ quốc, là địa phương đầu tiên trong cả nước hoàn thành và tổ chức tổng kết Luật PBGDPL trong phạm vi toàn tỉnh. Qua báo cáo của địa phương, phóng sự tổng kết và các tham luận phát biểu tại Hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Luật cho thấy Cà Mau đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, cụ thể:
- Hội đồng phối hợp PBGDPL các cấp đã được kiện toàn theo quy định của Quyết định số 21/2021/QĐ-TTg ngày 21/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ. Hoạt động của Hội đồng phối hợp PBGDPL và thành viên Hội đồng các cấp đã bám sát hơn nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh và mang lại kết quả tích cực. Cơ quan thường trực Hội đồng phối hợp PBGDPL các cấp từng bước phát huy được vai trò tham mưu cho Hội đồng chỉ đạo công tác PBGDPL của tỉnh đi vào nề nếp, hiệu quả.
- Nội dung PBGDPL đã bám sát hơn nhu cầu của người dân, doanh nghiệp và nhiệm vụ chính trị của tỉnh. Qua 10 năm thực hiện Luật PBGDPL, toàn tỉnh đã tổ chức phổ biến hơn 2.000 văn bản pháp luật. Đặc biệt, hoạt động hướng dẫn, chỉ đạo PBGDPL về những vấn đề dư luận xã hội quan tâm được tỉnh thực hiện như: Pháp luật về phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm; xử lý hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống dịch bệnh truyền nhiễm; tín dụng đen, đấu giá tài sản, đất đai; phòng, chống tệ nạn cờ bạc, mại dâm...
- Hình thức PBGDPL có sự đổi mới, phù hợp hơn với từng nhóm đối tượng cụ thể, chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong PBGDPL thông qua Trang Thông tin PBGDPL của tỉnh; tổ chức thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến; các chương trình livestream, cung cấp thông tin pháp luật các ứng dụng điện thoại, fanpage, mạng xã hội… Công tác PBGDPL cho các đối tượng đặc thù trên địa bàn tỉnh được các ngành, các cấp quan tâm chỉ đạo triển khai, thực hiện, nhất là đối với đồng bào dân tộc thiểu số, ngư dân, người vi phạm pháp luật, người lao động trong các doanh nghiệp. Công tác PBGDPL ngoài giờ lên lớp được lồng ghép trong hoạt động của Đoàn Thanh niên, tổ chức sinh hoạt dưới cờ, tiết sinh hoạt chủ nhiệm.
- Hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 09/11 hàng năm trên địa bàn tỉnh được thực hiện với hình thức phong phú như: Tổ chức mít tinh; tổ chức cuộc thi tìm hiểu pháp luật qua hình thức thi viết, thi trực tuyến, sân khấu hóa, thi rung chuông vàng, hái hoa dân chủ; tuyên truyền cổ động, trực quan qua pa nô, áp phích, băng rôn, triển lãm tranh, ảnh; phát huy vai trò của các phương tiện thông tin đại chúng trong hoạt động hưởng ứng Ngày Pháp luật.
- Toàn tỉnh đã triển khai thực hiện hơn 20 Chương trình, Đề án về PBGDPL.
- Nguồn nhân lực cho công tác PBGDPL đã được rà soát, củng cổ và phát triển. Hiện có 99 báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh, 216 báo cáo viên pháp luật cấp huyện và 2007 tuyên truyền viên pháp luật. Định kỳ hàng năm, tỉnh đã tập huấn kiến thức pháp luật, kỹ năng PBGDPL cho đội ngũ này, trong đó chú trọng kỹ năng thực hành và trao đổi kinh nghiệm thực tiễn trong công tác PBGDPL.
- Kinh phí dành cho công tác PBGDPL trong toàn tỉnh từ ngân sách nhà nước được coi trọng. Hằng năm, tỉnh bố trí gần 3,8 tỷ đồng cho công tác này.
- Qua 10 năm thực hiện Luật PBGDPL, tỉnh Cà Mau đã xây dựng một số mô hình, hình thức PBGDPL hiệu quả như: Mô hình “Cảm hóa giáo dục người lầm lỗi chấp hành xong án phạt tù”, thông tin, phổ biến pháp luật qua mạng Facebook (Công an tỉnh); tổ chức thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến, phóng sự PBGDPL hàng tháng (Sở Tư pháp); mô hình “Mỗi tuần một điều luật” (Bộ chỉ huy quân sự tỉnh, Bộ Chỉ huy Bộ đội biên phòng tỉnh); livestream trực tuyến về chủ đề pháp luật người dân quan tâm (Bảo hiểm xã hội tỉnh)…
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn 10 năm thi hành Luật PBGDPL trên địa bàn tỉnh Cà Mau vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc, bất cập, tập trung chủ yếu khó khăn về nguồn lực (con người, kinh phí) dành cho công tác PBGDPL; công tác xã hội hóa trong công tác PBGDPL còn hạn chế; nội dung PBGDPL ở một số ban, ngành, đơn vị còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm, chưa sát với nhu cầu thực tế; hình thức PBGDPL còn đơn điệu, lối mòn; một số báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật chưa thật sự chủ động, chưa dành nhiều thời gian nghiên cứu, rèn luyện kỹ năng để nâng cao hiệu quả công tác PBGDPL; tác động của công tác PBGDPL tới ý thức chấp hành pháp luật của người dân trong một số lĩnh vực còn hạn chế; kết quả triển khai hoạt động giáo dục pháp luật trong nhà trường còn mờ nhạt; các hoạt động phối hợp liên ngành trong công tác PBGDPL còn ít, chưa thực sự được chú trọng một cách toàn diện.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, thay mặt lãnh đạo Bộ Tư pháp, đồng chí Lê Vệ Quốc ghi nhận các đề xuất, kiến nghị của tỉnh và sẽ nghiên cứu, báo cáo Lãnh đạo Bộ Tư pháp giải quyết và đề xuất cấp có thẩm quyền giải quyết. Bên cạnh đó, để thực hiện tốt công tác PBGDPL, góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, thúc đẩy hoàn thành các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh của tỉnh, đồng chí Lê Vệ Quốc đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh, Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh Cà Mau quan tâm chỉ đạo, thực hiện các nhóm nội dung sau đây: (i) Phát huy sự lãnh đạo các cấp ủy, trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, tổ chức trong chỉ đạo, điều hành và tổ chức hoạt động PBGDPL; (ii) Gắn công tác PBGDPL với trách nhiệm chung trong thực hiện hoạt động quản lý nhà nước của mỗi cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị và trách nhiệm thực thi công vụ của cán bộ, công chức, viên chức; chú trọng PBGDPL cho các nhóm đối tượng đặc thù, yếu thế trên địa bàn tỉnh, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, ngư dân, người lao động trong doanh nghiệp, các đối tượng vi phạm pháp luật bằng hình thức phù hợp; (iii) Phát huy vị trí, vai trò, trách nhiệm của Hội đồng phối hợp PBGDPL các cấp, vai trò chủ động tham mưu của các thành viên Hội đồng về PBGDPL đối với lĩnh vực được giao quản lý; (iv) Tập trung nguồn lực thực hiện có hiệu quả, bảo đảm chất lượng, tiến độ các nhiệm vụ, đề án theo Quyết định 1521/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đặc biệt là Đề án “Tăng cường năng lực tiếp cận pháp luật của người dân” ; (v) Tổ chức truyền thông dự thảo chính sách pháp luật từ sớm, từ xa, ngay từ khi lập đề nghị xây dựng văn bản quy phạm pháp luật theo Quyết định số 407/QĐ-TTg ngày 30/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022-2027” góp phần nâng cao chất lượng xây dựng thể chế, chính sách, tăng cường công khai, minh bạch, tạo đồng thuận xã hội cũng như ý thức tôn trọng, tuân theo pháp luật của người dân, doanh nghiệp; (vi) Chú trọng tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng PBGDPL, gắn với giải đáp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; xây dựng đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật chuyên biệt cho đối tượng đặc thù; (vii) Gắn kết công tác PBGDPL với việc thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở và đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật theo quy định của Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg ngày 22/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ để tăng cường hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật ở cơ sở; (viii) Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, hướng tới chuyển đổi số trong công tác PBGDPL; phối hợp chặt chẽ với Bộ Tư pháp trong việc vận hành, cập nhật thông tin, nội dung PBGDPL trên Cổng Thông tin điện tử PBGDPL quốc gia sau khi được vận hành chính thức; (ix) Quan tâm bố trí nguồn lực (con người, kinh phí) cho công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh; chú trọng thực hiện xã hội hóa công tác PBGDPL, trong đó phát huy vai trò của đội ngũ luật gia, luật sư, người có uy tín tham gia PBGDPL và huy động đóng góp, tài trợ kinh phí của doanh nghiệp, cá nhân để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL; (x) Tăng cường kiểm tra công tác PBGDPL và hoạt động của Hội đồng phối hợp PBGDPL tại địa phương; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho công tác PBGDPL trên địa bàn và (xi) Lượng hóa kết quả đầu ra, đánh giá tác động cụ thể của công tác PBGDPL tới ý thức chấp hành pháp luật của người dân, từ đó nhìn nhận một cách tổng thể và chính xác các cách làm hay, mô hình hiệu quả trong PBGDPL.
Kết thúc Hội nghị tổng kết, Cà Mau đã tiến hành trao tặng bằng khen cho các tổ chức, cá nhân có thành tích xuất sắc trong 10 năm triển khai thực hiện Luật PBGDPL trên địa bàn tỉnh.
Lưu Công Thành
Vụ Phổ biến, giáo dục pháp luật