Qua 05 năm triển khai Chương trình phối hợp số 171 đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, góp phần nâng cao hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ và Nhân dân, tăng cường quản lý nhà nước, quản lý xã hội bằng pháp luật.
Hai đơn vị đã phối hợp xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật, tổ chức góp ý đối với các dự thảo văn bản, chương trình, đề án liên quan đến thực hiện công tác PBGDPL; phối hợp hướng dẫn nội dung, hình thức PBGDPL phù hợp với đối tượng, địa bàn, đặc thù của từng ngành; phối hợp tổ chức các hoạt động PBGDPL cụ thể, nhất là thông qua hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân các cấp; phối hợp thực hiện Luật PBGDPL và các văn bản hướng dẫn thi hành;...
Chương trình phối hợp đã phát huy đầy đủ vai trò của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện trong hoạt động của Hội đồng phối hợp PBGDPL cùng cấp; phối hợp xây dựng, khai thác, sử dụng có hiệu quả đội ngũ Báo cáo viên pháp luật của Tòa án nhân dân các cấp và huy động đội ngũ Thẩm phán, cán bộ Tòa án tham gia công tác PBGDPL. PBGDPL thông qua hoạt động xét xử của đội ngũ Thẩm phán tại các phiên tòa được chú trọng triển khai. Qua đó, những người theo dõi phiên tòa xét xử đều hiểu rõ hơn những quy định của pháp luật được áp dụng để giải quyết các vụ án, từ đó có thể đánh giá về hành động, trách nhiệm pháp lý của mình, giúp hình thành ở họ những cảm xúc về sự công bằng, nghiêm minh của pháp luật, củng cố lòng tin và thái độ tôn trọng pháp luật, tôn trọng những người tiến hành tố tụng, giúp định hướng dư luận xã hội, nhờ đó mà phát huy tác dụng phòng ngừa riêng và phòng ngừa chung của hoạt động xét xử cũng như hoạt động PBGDPL.
Bên cạnh đó, 02 đơn vị chú trọng tổ chức tập huấn nâng cao năng lực, kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ Báo cáo viên pháp luật, cán bộ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, nguồn lực và điều kiện của mỗi đơn vị. Phối hợp phổ biến về công tác HGCS; tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, tập huấn kiến thức pháp luật và kỹ năng hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ hòa giải viên; giải đáp, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động hòa giải; phối hợp trong việc xây dựng mô hình điển hình về HGCS; phát hiện, thông tin, biểu dương các Tòa án, Thẩm phán, Hòa giải viên ở cơ sở, Tổ hòa giải có số vụ việc hòa giải thành cao, hòa giải thành nhiều vụ việc phức tạp, vụ việc có giá trị tài sản lớn, liên quan đến nhiều người... để tuyên truyền, nhân rộng điển hình tiên tiến; phối hợp xây dựng các tài liệu nghiệp vụ về hòa giải; giới thiệu các vụ việc mẫu và cách xử lý; hướng dẫn cho hòa giải viên về trình tự, thủ tục công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án...
Hàng năm, Tòa án nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Tòa án nhân dân các huyện, thị xã, thành phố tăng cường tuyên truyền, phổ biến Luật Hòa giải ở cơ sở, đồng thời, lồng ghép phổ biến, tuyên truyền các quy định của pháp luật về HGCS cho Nhân dân thông qua các phiên tòa, phiên họp và công tác tiếp công dân. Qua đó, góp phần nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức và Nhân dân trong việc thực thi, chấp hành pháp luật góp phần giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội ở địa phương.
Tòa án nhân dân tỉnh đã chỉ đạo, hướng dẫn Tòa án nhân dân các huyện, thị xã, thành phố trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao triển khai thực hiện quy định về việc công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án theo Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015; triển khai thực hiện các biện pháp xử lý chuyển hướng về hòa giải, các trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự khi người bị hại tự nguyện hòa giải và biện pháp hòa giải cộng đồng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội theo quy đinh của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự và các văn bản hướng dẫn thi hành đến cán bộ, công chức và người lao động. Đồng thời, cử công chức tham gia các Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở, tham gia giải đáp, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động hòa giải ở cơ sở. Bên cạnh đó, Lãnh đạo Tòa án nhân dân luôn tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ Tòa án đương chức tham gia bồi dưỡng, hỗ trợ kiến thức pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ Hòa giải viên ở cơ sở; thường xuyên động viên đội ngũ Thẩm phán đã nghỉ hưu tham gia làm Hòa giải viên ở cơ sở và thực hiện công tác PBGDPL.
Bên cạnh những kết quả đạt được thì việc triển khai thực hiện Chương trình phối hợp trên địa bàn tỉnh Bình Thuận vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc và hạn chế như: Sự quan tâm của cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp nhất là cấp cơ sở trong công tác PBGDPL và HGCS có lúc, có nơi chưa kịp thời và sâu sát, chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của công tác này nên chưa quan tâm đúng mức và chưa có sự chỉ đạo quyết liệt trong triển khai thực hiện; một bộ phận người dân chưa biết đến thủ tục công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án; Chương trình phối hợp không được bố trí kinh phí riêng để thực hiện mà chủ yếu sử dụng chung trong nguồn kinh phí dành cho công tác PBGDPL và HGCS hoặc lồng ghép với các hoạt động chuyên môn khác, trong khi nguồn kinh phí này cũng rất hạn chế nên đã ảnh hưởng đến hiệu quả trong quá trình phối hợp triển khai thực hiện...
Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác PBGDPL và HGCS, trong thời gian tới cần tiếp tục tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa 2 ngành trong hướng dẫn, chỉ đạo công tác PBGDPL và HGCS, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, kịp thời và phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của từng ngành; tích cực phối hợp chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện quy định về việc công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án theo Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015./.
Hải Lam Tường
Sở Tư pháp Bình Thuận