- Cái Mai không về cùng con hả? Bác Ba vừa nói vừa nhìn ra cửa.
- Dạ không bố ạ, nhà con hôm nay không thu xếp được công việc nên chưa về thăm bố được. Hôm nào vợ chồng con lại qua. Hôm nay chỉ con về được thôi ạ! Anh Lam lễ phép thưa.
- Ừ. Thôi đành vậy. Bà nó à! Bà nó ơi! Thằng Lam nó về chơi, bà ra chợ mua giúp bố con tôi ít đồ nhắm nhé! Bác Ba nói với vợ.
- Tôi biết rồi! Tôi đi một lát, ông trông hộ tôi nồi cơm nhé!
- Con có nghe nói đến việc chuẩn bị làm đường qua làng mình không? Hôm nay bố đi họp về, thấy con đường đó đi ngay qua nhà này đấy con ạ.
- Dạ, con có nghe nói đến. Anh đáp. Vì làng mình nằm giữa hai xã. Con đường đi qua làng mình rất thuận tiện cho việc đi lại cho người dân ở cả hai bên nên Tỉnh quyết định mở đường đó ạ. Khi nào thực hiện thì sẽ có quyết định thu hồi đất gửi đến cho các hộ dân. Nhà mình nằm trong khu vực cần giải tỏa nên cũng sẽ nhận được quyết định thu hồi đấy bố ạ!
- Ừ, chính sách của nhà nước thì mình phải nghe thôi. Con có biết đất nhà mình sẽ được bồi thường như thế nào không? Giờ bố mẹ chỉ có mảnh đất này để ở thôi. Nhà nước thu hồi rồi thì biết đi đâu bây giờ? Bác Ba nói, vẻ mặt buồn rầu.
- Bố đừng lo quá ạ! Anh Lam đáp. Không biết nhà đất này của mình đã có Sổ đỏ (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất) chưa ạ?
- Bố chỉ có tờ giấy này thôi. Nói rồi Bác Ba đi về phía buồng, lấy ra một tờ giấy đã ngả sang màu vàng và trong nó sắp “tả tơi”. Đây là đất các cụ để lại, nay các cụ mất cả rồi. Cụ thân sinh bố chỉ có mỗi mình bố. Đây con xem giấy tờ này như thế nào? Nhà mình có được bồi thường không?
Anh Lam nhận tờ giấy, đó là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, trên đó có dấu đỏ “tạm cấp” được cấp từ năm 1987. Đây chính là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời, xã ban hành loại giấy này nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý và tạo tâm lý an tâm cho người sử dụng đất trong quá trình đợi cấp GNCQSD đất. GNCQSD đất tạm thời cũng có giá trị pháp lý như GNCQSD đất. Tuy nhiên các cụ ở quê cũng không quan tâm lắm nên mới để đến bày giờ vẫn chưa làm thủ tục cấp Sổ đỏ.
- Dạ, vậy thì bố yên tâm. Mặc dù chưa có sổ đỏ nhưng bố có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời này, bố lại là người thừa kế duy nhất của các cụ nên theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 100 Luật Đất đai 2013, bố có đủ điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Do vậy, theo quy định tại khoản 1 Điều 75 của Luật này, gia đình mình được bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.
- Thế hả con, thật may quá! Đấy thế nên bố mới gọi con về để hỏi cho rõ ràng đấy. Chứ bố mẹ ở quê có biết luật pháp mô tê gì đâu! Bác Ba nhìn anh Lam trìu mến.
- Thế bây giờ nhà đất nhà mình bị thu hồi thì sẽ được bồi thường như thế nào hả con? Giờ thu hồi không có chỗ ở thì phải làm sao?
- Dạ thưa bố, trên Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất cũ này thì đất nhà mình được xác định là đất ở. Theo quy định tại Điều 79 Luật đất đai năm 2013, hướng dẫn cụ thể tại Điều 6 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, việc bồi thường được xác định như sau:
- Trường hợp thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở tái định cư;
- Trường hợp thu hồi hết đất ở hoặc phần diện tích đất ở còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để ở theo quy định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh mà còn đất ở, nhà ở khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất ở thu hồi thì được bồi thường bằng tiền. Đối với địa phương có điều kiện về quỹ đất ở thì được xem xét để bồi thường bằng đất ở.
Ngoài ra, gia đình mình còn được bồi thường theo nguyên tắc: “ Khi Nhà nước thu hồi đất mà chủ sở hữu tài sản hợp pháp gắn liền với đất bị thiệt hại về tài sản thì được bồi thường.” Như vậy, khi thu hồi đất, gia đình mình sẽ có thiệt hại về tài sản là ngôi nhà hiện tại bố mẹ đang ở. Việc bồi thường về tài sản được quy định tại Điều 89 Luật Đất đai 2013, hướng dẫn cụ thể tại Điều 9 Nghị định 47/2014/NĐ-CP. Theo đó, đối với nhà ở, công trình phục vụ sinh hoạt gắn liền với đất của gia đình khi Nhà nước thu hồi đất phải tháo dỡ toàn bộ hoặc một phần mà phần còn lại không bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thì chủ sở hữu nhà ở, công trình đó được bồi thường bằng giá trị xây dựng mới của nhà ở, công trình có tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương.Trường hợp phần còn lại của nhà ở, công trình vẫn bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thì bồi thường theo thiệt hại thực tế. Như vậy, nhà nước mình có chính sách rất cụ thể về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất. Do đó, bố mẹ không phải lo lắng quá đâu nhé!
- Vậy thì tốt rồi! Bố không còn lo lắng nữa. Giờ thì bố con mình uống rượu nào! Bác ba “hớn hở”.
- Vâng ạ, con kính bố một ly!
Một lát thì bác Ba gái về, hai ông con có mồi, có rượu, lại chén bố chén con đến tận khuya./.