1. Công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế
(i) Đề nghị tiếp tục xây dựng và hoàn thiện pháp luật về PBGDPL như các vấn đề về: bảo đảm kinh phí; cơ chế phối hợp; các thiết chế, mô hình PBGDPL gắn với cơ sở (Đắc Nông)
Thực hiện Kế hoạch công tác PBGDPL năm 2022, Bộ Tư pháp đã có Quyết định số 1196/QĐ-BTP ngày 20/5/2022 ban hành Kế hoạch tổng kết thực hiện Luật PBGDPL. Trên cơ sở kết quả tổng kết của bộ, ngành, địa phương và theo dõi tình hình thực tế, Bộ Tư pháp sẽ tổng hợp, đánh giá kết quả đạt được, nhận diện tồn tại, hạn chế, bất cập trong các quy định của Luật (nếu có), nắm bắt ý kiến đề xuất, kiến nghị có liên quan để từ đó tham mưu giải pháp tổng thể, trong đó có đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định cần thiết, phù hợp, khả thi nhằm đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL nói chung, trong đó có các vấn đề về đảm bảo kinh phí, cơ chế phối hợp, mô hình PBGDPL gắn với cơ sở nói riêng như ý kiến đề xuất của địa phương.
Bên cạnh đó, Bộ Tư pháp cũng đang tích cực phối hợp với Bộ Tài chính để đề xuất xây dựng văn bản thay thế Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP ngày 27/01/2014 của Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp quy định việc lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và chuẩn tiếp cận pháp luật của người dân tại cơ sở để phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL của bộ, ngành, địa phương.
(ii) Đề nghị xem xét, quy định thời gian rà soát, kiện toàn đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật (ít nhất là 02 năm/lần) nhằm phù hợp tình hình thực tế tại các địa phương (Bến Tre)
Điểm a, khoản 1 Điều 7 Thông tư số 10/2016/TT-BTP ngày 22/7/2016 của Bộ Tư pháp quy định về báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật đã giao bộ, ngành, đoàn thể, cơ quan, tổ chức đề nghị công nhận báo cáo viên pháp luật và Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm thường xuyên rà soát, củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên. Vì vậy, căn cứ quy định nêu trên, đề nghị địa phương chủ động theo dõi, nắm bắt tình hình và thực hiện việc rà soát, củng cố, kiện toàn đội ngũ này phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương. Vấn đề này cũng đã được Bộ Tư pháp hướng dẫn tại Công văn hướng dẫn thực hiện công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật năm 2022
[1], đề nghị các bộ, ngành, địa phương quan tâm nghiên cứu, thực hiện.
(iii) Khi cần lấy ý kiến góp ý của địa phương về các dự thảo liên quan công tác PBGDPL; hòa giải ở cơ sở; cấp xã tiếp cận pháp luật và các chương trình, đề án PBGDPL, Bộ Tư pháp cần có thời gian yêu cầu góp ý hợp lý (ít nhất 15 ngày sau khi phát hành văn bản), nhằm đảm bảo thời gian cần thiết cho địa phương góp ý hiệu quả về nội dung và sát nhu cầu thực tế đối với các dự thảo. Bên cạnh đó, Bộ cần nghiên cứu khắc phục lỗi trục liên thông văn bản, tránh bị động cho địa phương (Bến Tre, Kon Tum)
Trong thời gian qua, việc lấy ý kiến góp ý của bộ, ngành, địa phương về dự thảo các văn bản liên quan công tác PBGDPL, hoà giải ở cơ sở, chuẩn tiếp cận pháp luật được Bộ Tư pháp hết sức quan tâm, coi đây là một trong những quy trình bắt buộc trong xây dựng văn bản nhằm nâng cao chất lượng, tính khả thi của văn bản khi được triển khai thực hiện. Về ý kiến của địa phương, Bộ Tư pháp sẽ tiếp thu, có giải pháp khắc phục tình trạng như đã phản ánh.
2. Công tác hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, sơ kết, tổng kết, khen thưởng về PBGDPL
(i) Đề nghị Bộ Tư pháp phối hợp với Bộ Tài chính có văn bản, chỉ đạo, hướng dẫn việc xây dựng, bố trí kinh phí phổ biến, giáo dục pháp luật hàng năm (Thanh Hóa)
Hằng năm, thực hiện chức năng quản lý nhà nước, Bộ Tài chính đều ban hành các văn bản hướng dẫn xây dựng dự toán ngân sách nhà nước và hướng dẫn điều hành, tổ chức thực hiện dự toán ngân sách nhà nước làm căn cứ để các bộ, cơ quan, tổ chức trung ương và địa phương thực hiện. Đối với Bộ Tư pháp, qua theo dõi, quản lý nhà nước về công tác PBGDPL, Bộ đã ban hành các văn bản hướng dẫn, trả lời đề xuất, kiến nghị của địa phương về triển khai công tác PBGDPL, trong đó có vấn đề về bảo đảm nguồn lực kinh phí triển khai. Trên cơ sở rà soát và tổng hợp báo cáo của bộ, ngành, đoàn thể trung ương, địa phương, Bộ Tư pháp đã có văn bản đề xuất Bộ Tài chính xây dựng Thông tư thay thế Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP ngày 27/01/2014
[2]. Hiện Bộ Tài chính đang chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp xây dựng dự thảo Thông tư thay thế Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP. Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với Bộ Tài chính có văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện Thông tư mới sau khi được ban hành.
(ii) Bộ Tư pháp cần đánh giá, có hình thức khen thưởng, động viên kịp thời đối với những cá nhân, tổ chức có nhiều thành tích trong công tác PBGDPL để khuyến khích các cơ quan, tổ chức, cá nhân tích cực thực hiện PBGDPL góp phần tăng cường hiệu quả của công tác này (Bộ Công an)
Trong thời gian qua, việc khen thưởng, động viên kịp thời các cá nhân, tổ chức có nhiều thành tích trong công tác PBGDPL để khuyến khích các cơ quan, tổ chức, cá nhân tích cực thực hiện PBGDPL luôn được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp quan tâm, coi trọng và đã trao tặng bằng khen cho các nhiều tập thể, cá nhân có thành tích trong công tác này nhân dịp tổng kết văn bản về PBGDPL (tổng kết 15 năm Chỉ thị số 32-CT/TW; tổng kết các Chương trình PBGDPL của Chính phủ theo từng giai đoạn); tổng kết các cuộc thi tìm hiểu pháp luật toàn quốc; tại các sự kiện hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam… Vì vậy, đề nghị các bộ, cơ quan, tổ chức ở trung ương và các địa phương trong quá trình theo dõi, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác PBGDPL, căn cứ Luật Thi đua, khen thưởng và hướng dẫn về công tác khen thưởng của Bộ Tư pháp, chủ động phối hợp với Bộ Tư pháp trong việc đề xuất khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác PBGDPL.
(iii) Đề nghị nghiên cứu, xây dựng tài liệu định hướng, hướng dẫn nội dung trọng tâm công tác PBGDPL hằng tháng hoặc hằng quý (Quảng Ninh):
Hằng năm Bộ Tư pháp đều chú trọng, ban hành văn bản hoặc tham mưu Hội đồng phối hợp PBGDPL trung ương có hướng dẫn cụ thể về các nhiệm vụ, nội dung trọng tâm về công tác PBGDPL cả năm và 6 tháng; hướng dẫn việc triển khai PBGDPL đối với các luật, pháp lệnh mới được Quốc hội thông qua. Đồng thời, đối với những vấn đề pháp lý mới phát sinh, được dư luận xã hội quan tâm hoặc cần định hướng dư luận xã hội, Bộ Tư pháp đã kịp thời có văn bản hướng dẫn thực hiện. Trên cơ sở các văn bản hướng dẫn này, nhiều địa phương đã chủ động thực hiện, hướng dẫn cụ thể các nội dung trọng tâm công tác PBGDPL theo tháng, quý để phù hợp với đặc thù của địa phương mình. Vì vậy, đề nghị các bộ, ngành, địa phương trên cơ sở các văn bản hướng dẫn và trách nhiệm thực hiện công tác quản lý nhà nước theo quy định, chủ động nghiên cứu, tham khảo và chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện linh hoạt, phù hợp với điều kiện, thực tiễn của cơ quan, đơn vị, địa phương.
(iv) Đề nghị hướng dẫn cụ thể việc PBGDPL có liên quan đến người Việt Nam ở nước ngoài để địa phương tổ chức thực hiện đồng bộ, thống nhất và mang lại hiệu quả thiết thực (Vĩnh Long)
Thực hiện trách nhiệm được giao tại Hướng dẫn số 27-HD/BTGTW ngày 20/10/2021 của Ban Tuyên giáo Trung ương về tuyên truyền Kết luận số 12-KL/TW ngày 12/8/2021 của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới, ngày 24/01/2022, Ban cán sự đảng Bộ Tư pháp đã có Công văn số 213-CV/BCSĐ gửi Bộ Ngoại giao về việc phối hợp hướng dẫn PBGDPL liên quan tới công tác người Việt Nam ở nước ngoài. Tại Thông báo số 45/TB-VPCP ngày 18/02/2022 của Văn phòng Chính phủ về Kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, Chủ tịch Hội đồng phối hợp PBGDPL trung ương đã giao Bộ Ngoại giao tăng cường chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ PBGDPL về hội nhập kinh tế quốc tế, người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài ở Việt Nam với các hình thức phù hợp, bảo đảm hiệu quả, thiết thực. Thực hiện nhiệm vụ được giao, ngày 07/3/2022, Bộ Ngoại giao đã có Công văn số 749/BNG-UBNV-PCTTra gửi các bộ, ngành, địa phương về việc thực hiện công tác PBGDPL liên quan đến người Việt Nam ở nước ngoài, trong đó đã hướng dẫn chi tiết, cụ thể về nội dung, hình thức PBGDPL liên quan đến người Việt Nam ở nước ngoài và vai trò của Hội đồng phối hợp PBGDPL các cấp trong công tác này.
Do vậy, đề nghị Sở Tư pháp chủ động phối hợp với các Sở Ngoại vụ, Sở Thông tin và Truyền thông và các đơn vị có liên quan xây dựng Kế hoạch và tổ chức PBGDPL cho các đối tượng này bảo đảm hiệu quả, khả thi.
3. Hội đồng phối hợp PBGDPL
(i) Đề nghị hướng dẫn cụ thể về số lượng và thành phần của Tổ Thư ký giúp việc của Hội đồng phối hợp PBGDPL cấp tỉnh, cấp huyện để thực hiện thống nhất, đồng bộ (Vĩnh Long)
Tại điểm e khoản 2 Điều 6 Quyết định số 21/2021/QĐ-TTg ngày 21/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ quy định về thành phần và nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng phối hợp PBGDPL (Quyết định số 21/2021/QĐ-TTg) đã quy định Cơ quan Thường trực Hội đồng phối hợp PBGDPL có nhiệm vụ, quyền hạn: “Quyết định việc thành lập, thành phần và nhiệm vụ, quyền hạn của Tổ Thư ký giúp việc Hội đồng phối hợp PBGDPL”. Do vậy, đề nghị Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp chủ động thực hiện trách nhiệm của Cơ quan Thường trực Hội đồng phối hợp PBGDPL cấp tỉnh, cấp huyện trong việc tham mưu Hội đồng cùng cấp về thành phần, số lượng của Tổ Thư ký phù hợp với yêu cầu thực tiễn triển khai công tác PBGDPL tại địa phương.
(ii) Đề nghị xây dựng cơ chế phối hợp tổ chức thực hiện giữa các ngành tương ứng để hướng dẫn địa phương các cấp (Nghệ An)
Quyết định số 21/2021/QĐ-TTg đã quy định toàn diện cơ chế phối hợp thực hiện công tác PBGDPL thông qua thiết chế Hội đồng phối hợp PBGDPL các cấp. Bên cạnh đó, trong thời gian qua, Bộ Tư pháp đã tích cực phối hợp với một số bộ, cơ quan, tổ chức trung ương tổ chức ký kết các Chương trình phối hợp hàng năm và theo giai đoạn về công tác PBGDPL hoặc có nội dung về công tác PBGDPL. Đề nghị các địa phương trên cơ sở các văn bản này chủ động, linh hoạt tham mưu triển khai tại địa phương bảo đảm hiệu quả, nâng cao chất lượng hoạt động phối hợp trong công tác này.
(iii) Cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các thành viên Hội đồng phối hợp PBGDPL để họ phát huy hơn nữa vị trí, vai trò của mình trong công tác tuyên truyền, PBGDPL của từng ngành, lĩnh vực nói riêng và công tác tuyên truyền, PBGDPL nói chung (Đắc Nông); có văn bản quy định, hướng dẫn cụ thể về định mức chi bồi dưỡng cho thành viên Hội đồng ở Trung ương, địa phương và Tổ Thư ký giúp việc cho Hội đồng và kinh phí chi cho các hoạt động khác để tăng cường và phát huy hiệu quả phối hợp PBGDPL (Hậu Giang)
Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTP-BTC đã quy định cụ thể các nội dung chi, mức chi để phục vụ triển khai các hoạt động của Hội đồng phối hợp PBGDPL, trong đó có các chế độ phục vụ tổ chức các phiên họp, hội nghị, hội thảo, toạ đàm, các chi phí hành chính phục vụ triển khai hoạt động. Trong bối cảnh Đảng, Nhà nước đang chuẩn bị triển khai Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 12/5/2018 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp, việc tham mưu đề xuất chính sách hỗ trợ, chi bồi dưỡng cụ thể cho thành viên Hội đồng ở các cấp là không khả thi. Vì vậy, đề nghị các bộ, cơ quan, tổ chức ở trung ương, địa phương vận dụng các quy định pháp luật cụ thể đã ban hành, tiếp tục thống nhất nhận thức về trách nhiệm, vai trò của của các thành viên Hội đồng trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao theo quy định pháp luật.
4. Nội dung, hình thức PBGDPL
(i) Đề nghị Bộ Tư pháp, các Bộ, ngành Trung ương quan tâm, thường xuyên biên tập các tài liệu phục vụ công tác phổ biến pháp luật dành riêng cho đối tượng là cán bộ làm công tác PBGDPL ở cơ sở để thuận tiện trong việc tìm hiểu, nghiên cứu, thực hiện các nhiệm vụ công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện các quy định của pháp luật (Hà Nam)
Thực hiện trách nhiệm được giao theo Luật PBGDPL, Bộ Tư pháp đã tổ chức biên soạn tài liệu PBGDPL dưới nhiều hình thức gồm: Sách kỹ năng PBGDPL, hỏi - đáp pháp luật, tình huống pháp luật, tiểu phẩm, câu chuyện pháp luật, tờ gấp pháp luật, bài giảng điện tử giới thiệu nội dung cơ bản của luật, pháp lệnh mới ban hành. Đặc biệt, để tăng cường phổ biến luật, pháp lệnh mới, sau khi kết thúc mỗi kỳ họp Quốc hội, Bộ Tư pháp đều có văn bản hướng dẫn, đôn đốc các bộ, ngành, địa phương tổ chức phổ biến; đồng thời phối hợp với các cơ quan chủ trì soạn thảo tổ chức biên soạn tài liệu giới thiệu nội dung cơ bản các luật, pháp lệnh mới. Các tài liệu PBGDPL nói trên được đăng tải đầy đủ trên Trang thông tin PBGDPL thuộc Cổng thông tin Bộ Tư pháp để đội ngũ làm công tác PBGDPL trên cả nước hưởng dễ dàng sử dụng.
(ii) Thực hiện theo Quyết định số 14/2019/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, quản lý, khai thác Tủ sách pháp luật và theo hướng dẫn của Bộ Tư pháp, tỉnh Cao Bằng đã tiến hành rà soát các xã đặc biệt khó khăn thuộc đối tượng tiếp tục duy trì việc xây dựng Tủ sách pháp luật. Qua rà soát có 163/199 xã cần tiếp tục được xây dựng, duy trì Tủ sách pháp luật… Đề nghị Bộ Tư pháp hướng dẫn cụ thể việc tiếp tục rà soát, duy trì xác định các Tủ sách pháp luật tại các xã đặc biệt khó khăn (Cao Bằng)
Thực hiện Quyết định số 14/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 1101/QĐ-BTP ngày 14/5/2019 của Bộ Tư pháp ban hành Kế hoạch thực hiện Quyết định số 14/2019/QĐ-TTg, hoạt động rà soát các xã đặc biệt khó khăn thuộc thuộc đối tượng tiếp tục duy trì việc xây dựng tủ sách pháp luật đã và đang tiếp tục được các địa phương triển khai thực hiện. Vì vậy đề nghị địa phương tiếp tục triển khai các nhiệm vụ theo yêu cầu tại Quyết định và Kế hoạch nêu trên. Đồng thời, nghiên cứu tham khảo hướng dẫn của Bộ Tư pháp tại Công văn số 1028/BTP-PBGDPL ngày 08/4/2021 về hướng dẫn một số nhiệm vụ công tác PBGDPL năm 2021, trong đó có nội dung về thực hiện Quyết định số 14/2019/QĐ-TTg (mục 3 Công văn) để thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ này tại địa phương.
(iii) Phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục quan tâm chỉ đạo, định hướng cho hoạt động của các Câu lạc bộ pháp luật đã và đang thực hiện tại địa phương (Bến Tre)
Trong các kế hoạch, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn công tác PBGDPL hàng năm, Bộ Tư pháp đều chú trọng hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương các hình thức, biện pháp PBGDPL có hiệu quả, phù hợp với điều kiện, tình hình thực tế; đồng thời, Bộ đã tổ chức nhiều hội nghị tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ PBGDPL, trong đó có hướng dẫn việc triển khai câu lạc bộ pháp luật; biên soạn, đăng tải nội dung hướng dẫn nghiệp vụ về tổ chức hoạt động của mô hình trên Trang thông tin điện tử PBGDPL thuộc Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp (
https://pbgdpl.moj.gov.vn/Pages/Trang-chu.aspx) (chuyên mục “Hướng dẫn nghiệp vụ”). Để tiếp tục phát huy hiệu quả mô hình này trong công tác PBGDPL, đề nghị địa phương chủ động hướng dẫn hoạt động của Câu lạc bộ; báo cáo cụ thể về tình hình, chất lượng, hiệu quả hoạt động của mô hình. Trên cơ sở đó, Bộ Tư pháp sẽ tổng hợp và có hướng dẫn triển khai phù hợp trong tình hình mới.
(iv) Nâng cao chất lượng dạy học pháp luật trong trường học, đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và hình thức ngoại khóa pháp luật; nâng cao chất lượng dạy học môn Giáo dục công dân, môn Pháp luật ở các trường học (Hậu Giang)
Thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo, cơ quan chủ trì thực hiện Đề án “Nâng cao chất lượng công tác PBGDPL trong nhà trường” giai đoạn 2017-2021 (Đề án 1928) đã tích cực tham mưu, triển khai thực hiện Đề án. Qua tổng kết Đề án 1928 cho thấy, Đề án đã góp phần nâng cao hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật của học sinh, sinh viên, số học sinh vi phạm nội quy lớp học giảm xuống, việc chấp hành pháp luật về an toàn giao thông cũng như an ninh trường học ngày càng nghiêm túc và đi vào nề nếp; 100% thanh, thiếu niên trong trường học được phổ biến chính sách, pháp luật liên quan trực tiếp đến đời sống, công việc học tập phù hợp theo lứa tuổi. Cùng với đó, 100% cán bộ, công chức, viên chức người lao động ở các cơ sở giáo dục được trang bị kiến thức pháp luật liên quan đến hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ. Đa số giáo viên giảng dạy môn giáo dục công dân được tham gia các lớp đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá và các lớp bồi dưỡng kiến thức pháp luật. Tuy nhiên, công tác PBGDPL trong nhà trường vẫn tồn tại một số hạn chế cần khắc phục trong thời gian tới. Đó là, tại một số địa phương, đơn vị, công tác PBGDPL còn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Hoạt động PBGDPL đôi khi vẫn mang tính thời vụ, thiếu tính xuyên suốt, tính hệ thống, nhất là trong bối cảnh thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Một số nhà trường, cơ sở giáo dục, địa phương còn có tâm lý chờ hướng dẫn của cấp trên mà chưa chủ động, linh hoạt trong xây dựng các mô hình, phương pháp, cách làm phù hợp với điều kiện thực tế, vẫn còn tình trạng thiếu giáo viên dạy môn Giáo dục công dân, môn Pháp luật ở một số cơ sở giáo dục, đào tạo.
Để nâng cao chất lượng dạy học pháp luật trong trường học, đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và hình thức ngoại khóa pháp luật, trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nghiên cứu, đề xuất các giải pháp chuẩn hóa, hoàn thiện nội dung, chương trình, sách giáo khoa phục vụ giảng dạy, học tập môn pháp luật, giáo dục công dân. Đồng thời, tham mưu Hội đồng phối hợp PBGDPL Trung ương chỉ đạo, hướng dẫn, định hướng chủ đề, nội dung, hình thức PBGDPL bám sát nhiệm vụ chính trị và nhu cầu thông tin về pháp luật của cán bộ, nhà giáo, người học trong toàn ngành; tăng cường kiểm tra công tác giáo dục pháp luật trong nhà trường để phát hiện những tồn tại, hạn chế, bất cập và có giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác này trong thời gian tới.
(v) Tập huấn hướng dẫn, triển khai các mô hình mới, cách làm hiệu quả trong công tác PBGDPL để giúp các địa phương tiếp tục đa dạng hóa các hình thức PBGDPL trong tình hình mới (Bắc Ninh)
Trong thời gian qua, Bộ Tư pháp luôn quan tâm hướng dẫn triển khai các mô hình mới, cách làm hiệu quả trong công tác PBGDPL thông qua các văn bản hướng dẫn nghiệp vụ hàng năm; lồng ghép thông qua hội nghị trực tuyến toàn quốc triển khai Quyết định số 1521/QĐ-TTg năm 2020; phối hợp với Tạp chí Dân chủ và Pháp luật biên soạn, phát hành các ấn phẩm chuyên đề về mô hình PBGDPL hiệu quả. Đồng thời, trong các hội nghị tập huấn nghiệp vụ PBGDPL được tổ chức hàng năm, Bộ đều chú trọng lồng ghép hướng dẫn các mô hình PBGDPL hiệu quả để các bộ, ngành, địa phương tham khảo, vận dụng.
Tiếp thu ý kiến đề xuất của địa phương, trong thời gian tới, trên cơ sở kết quả đánh giá, tổng kết công tác PBGDPL, nhất là tổng kết 10 năm thi hành Luật PBGDPL, Bộ sẽ tổng hợp các mô hình mới, cách làm hiệu quả để hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương áp dụng, nhân rộng.
5. Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong PBGDPL
Đề nghị Bộ Tư pháp tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu pháp luật điện tử nhằm đáp ứng yêu cầu công tác PBGDPL trong tình hình mới (Bộ Công an); tiếp tục quan tâm sớm có hướng dẫn triển khai nội dung về chuyển đổi số trong công tác PBGDPL (Quảng Ninh); tiếp tục tham mưu Chính phủ hướng dẫn, triển khai thực hiện Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia theo Quyết định số 14/2019/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, quản lý, khai thác Tủ sách pháp luật đúng theo lộ trình đã đề ra và hướng dẫn địa phương thực hiện (Bến Tre)
Trong thời gian qua Bộ Tư pháp luôn chú trọng hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương tích cực triển khai các biện pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác PBGDPL, đồng thời đã chủ động triển khai một số hình thức PBGDPL ứng dụng công nghệ thông tin để bộ, ngành, địa phương tham khảo thực hiện (tổ chức thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến, hội nghị trực tuyến, triển khai PBGDPL trên Trang thông tin điện tử PBGDPL…). Bộ cũng đã tham mưu xây dựng, triển khai Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác PBGDPL giai đoạn 2019 – 2021” với nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng Cổng thông tin điện tử PBGDPL quốc gia, trong đó có xây dựng tủ sách pháp luật điện tử quốc gia. Bên cạnh đó, hiện Bộ Tư pháp đang tham mưu xây dựng Hệ thống thông tin PBGDPL nhằm thiết lập hệ dữ liệu, thông tin pháp luật với các ứng dụng, chức năng trực tuyến, tăng cường tính tương tác nhằm phục vụ nhu cầu tìm hiểu pháp luật của người dân, doanh nghiệp, hướng tới chuyển đổi số trọng công tác PBGDPL. Hiện nay, Cổng thông tin điện tử PBGDPL quốc gia đang được vận hành thử nghiệm để chính thức khai trương, vận hành trong thời gian tới.
Bộ Tư pháp cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với cơ quan, đơn vị liên quan, tham vấn ý kiến các chuyên gia để sớm tham mưu giải pháp thực hiện chuyển đổi số trong công tác PBGDPL đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Bộ cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương phối hợp tích cực với Bộ trong việc xây dựng hệ thống thông tin về PBGDPL thống nhất, trước hết tập trung vào việc cập nhật, chia sẻ thông tin để vận hành hiệu quả Cổng thông tin điện tử PBGDPL quốc gia trong thời gian tới.
6. Báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật
(i) Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng, tập huấn nâng cao trình độ, kỹ năng tuyên truyền, PBGDPL cho đội ngũ Báo cáo viên pháp luật (Bộ Công an, Đoàn Thanh niên CSHCM, Ninh Thuận, Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Giang, Cao Bằng, Hải Dương, Hậu Giang, Bình Dương); đề nghị tăng cường tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác PBGDPL tại cơ sở (Sơn La):
Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012 quy định cụ thể trách nhiệm PBGDPL của các bộ, ngành, đoàn thẻ, Ủy ban nhân dân các cấp trong việc
tập huấn, bồi dưỡng, quản lý đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật. Hằng năm, Bộ Tư pháp đều tổ chức các Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng PBGDPL cho các báo cáo viên pháp luật Trung ương (trung bình khoảng 02 lớp/năm), cho báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh trong khuôn khổ chương trình, đề án, dự án về PBGDPL. Theo chức năng, nhiệm vụ được giao, Bộ Tư pháp đã xây dựng các tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ về PBGDPL và đã đăng tải tại địa chỉ:
https://pbgdpl.moj.gov.vn/Pages/Trang-chu.aspx. Đề nghị các bộ, ngành, địa phương tham khảo sử dụng phục vụ cho quá trình triển khai công tác.
(ii) Có chính sách hỗ trợ đối với nguồn nhân lực PBGDPL để họ yên tâm công tác (Thanh Hóa)
Những năm qua, chế độ, chính sách đối với cán bộ làm công tác PBGDPL đã được từng bước quan tâm. Bên cạnh công chức làm công tác PBGDPL được hưởng lương từ ngân sách nhà nước, các cán bộ làm công tác PBGDPL kiêm nhiệm (báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật…) cũng được Nhà nước tạo điều kiện về cơ chế, chính sách, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng nghiệp vụ PBGDPL, cung cấp thông tin, tài liệu pháp luật, có thù lao kinh phí trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Luật PBGDPL năm 2012, Thông tư số 10/2016/TT-BTP ngày 22/7/2016 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định về báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật (Thông tư số 10/2016/TT-BTP) đã quy định về các biện pháp bảo đảm hoạt động của đội ngũ này. Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP ngày 27/01/2014 giữa Bộ Tư pháp và Bộ Tài chính ban hành quy định về việc lập dự toán, quản lý, sử dụng kinh phí bảo đảm cho công tác PBGDPL (Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP) đã có hướng dẫn cụ thể nội dung chi, mức chi thù lao phục vụ hoạt động của báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật (khoản 8, 10 Điều 4; điểm b, khoản 1 Điều 5 và mục 2, Phụ lục Thông tư liên tịch). Về mức thù lao cho báo cáo viên pháp luật (BCVPL), tuyên truyền viên pháp luật (TTVPL), hiện được dẫn chiếu áp dụng theo quy định tại Thông tư số 36/2018/TT-BTC ngày 30/3/2018, cụ thể: “Tuỳ theo đối tượng, trình độ học viên, căn cứ yêu cầu chất lượng khóa bồi dưỡng, Thủ trưởng cơ quan, đơn vị được giao chủ trì tổ chức các khoá bồi dưỡng cán bộ, công chức quyết định mức chi thù lao cho giảng viên, trợ giảng (nếu có), báo cáo viên trong nước (bao gồm cả thù lao soạn giáo án bài giảng) trên cơ sở thỏa thuận theo hình thức hợp đồng công việc phù hợp với chất lượng, trình độ của giảng viên, báo cáo viên trong phạm vi dự toán được giao. Mức chi thù lao tối đa: 2.000.000 đồng/người/buổi (một buổi giảng được tính bằng 4 tiết học)”.
Hiện nay, Bộ Tư pháp đã phối hợp với Bộ Tài chính tiến hành rà soát, tổng hợp, đánh giá tình hình thực hiện Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP, trong đó có nội dung bảo đảm chính sách hỗ trợ cho những người làm công tác PBGDPL; đang xây dựng dự thảo Thông tư thay thế Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP để bảo đảm tốt hơn nguồn lực cho công tác PBGDPL nói chung, chính sách đối với cán bộ làm công tác PBGDPL nói riêng.
(iii) Tại Công văn số 745/BTP-PBGDPL ngày 14/3/2022 về hướng dẫn thực hiện công tác PBGDPL; hòa giải ở cơ sở; đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật năm 2022, Bộ Tư pháp có hướng dẫn “Đề nghị các địa phương tổ chức rà soát, đánh giá chất lượng hoạt động của BCVPL, TTVPL trong quá trình triển khai nhiệm vụ PBGDPL theo sự phân công. Đối với đội ngũ BCVPL các cấp, đề nghị theo dõi, cập nhật tình hình tham gia các hoạt động PBGDPL của BCVPL, thực hiện kiện toàn đội ngũ này theo hướng tinh gọn, chỉ công nhận, duy trì hoạt động đối với BCVPL thực sự có năng lực, tham gia thường xuyên và có trách nhiệm”. Tuy nhiên, đến nay chưa có hướng dẫn cụ thể về cách thức thực hiện, các tiêu chí để đánh giá. Đề nghị Bộ Tư pháp có hướng dẫn cụ thể để địa phương thực hiện (Vĩnh Long)
Luật PBGDPL và Thông tư số 10/2016/TT-BTP đã quy định cụ thể trách nhiệm, nghĩa vụ của BCVPL, cũng như trách nhiệm cụ thể của các cơ quan, đơn vị, địa phương trong việc quản lý hoạt động của đội ngũ này. Vì vậy, đề nghị các bộ, ngành, địa phương bám sát các quy định tại Thông tư số 10/2016/TT-BTP để chủ động rà soát, theo dõi, đánh giá tình hình, chất lượng hoạt động của BCVPL thuộc phạm vi quản lý; trên cơ sở đó đề xuất biện pháp quản lý hoạt động của đội ngũ này phù hợp với điều kiện, yêu cầu triển khai công tác PBGDPL tại đơn vị, địa phương.
(iv) Thông tư số 10/2016/TT-BTP ngày 22/7/2013 của Bộ Tư pháp quy định về báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật chưa có chế tài, quy định cụ thể nhằm nâng cao trách nhiệm của đội ngũ BCVPL, TTVPL trong những trường hợp được phân công nhưng không thực hiện nhiệm vụ (Bắc Kạn, Đồng Tháp)
Để nâng cao trách nhiệm của đội ngũ BCVPL, TTVPL, Điều 48, Điều 49 Nghị định số 82/2020/NĐ-CP ngày 15/7/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp; hành chính tư pháp; hôn nhân và gia đình; thi hành án dân sự; phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã đã quy định về hành vi vi phạm quy định về hoạt động PBGDPL và vi phạm quy định về nghĩa vụ của TTVPL, BCVPL. Các quy định này là chế tài nhằm tăng cường trách nhiệm cho đội ngũ này hoạt động trong khuôn khổ pháp luật quy định. Đối với trường hợp BCVPL, TTVPL không thực hiện nhiệm vụ theo phân công, đề nghị cơ quan quản lý BCVPL, TTVPL xem xét để miễn nhiệm BCVPL (Điều 4 Thông tư số 10/2016/TT-BTP) và cho thôi làm TTVPL (Điều 6 Thông tư số 10/2016/TT-BTP).
7. Chương trình, đề án PBGDPL
(i) Để đảm bảo tính kịp thời cũng như sự phù hợp giữa kế hoạch của Bộ Tư pháp với kế hoạch tổ chức thực hiện của địa phương, đề nghị Bộ Tư pháp kịp thời ban hành các Kế hoạch triển khai thực hiện ngay sau khi Thủ tướng chính phủ ban hành các quyết định, đề án trong công tác PBGDPL (Yên Bái); sớm ban hành văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện Quyết định số 407/QĐ-TTg ngày 30/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ (Hà Nội, Bến Tre)
Sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành các chương trình, đề án về PBGDPL, thực hiện trách nhiệm cơ quan chủ trì tham mưu thực hiện, Bộ Tư pháp đều chủ động, khẩn trương tham mưu để ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai các chương trình, đề án này, trong đó đã tham mưu Hội đồng phối hợp PBGDPL trung ương ban hành Công văn hướng dẫn thực hiện Quyết định số 407/QĐ-TTg và kế hoạch của Bộ Tư pháp thực hiện năm 2022
[3]. Tại các chương trình, đề án do Thủ tướng Chính phủ ban hành cũng đã quy định cụ thể các nhiệm vụ, giải pháp, trách nhiệm của bộ, ngành, đoàn thể, địa phương trong tổ chức thực hiện. Vì vậy, đề nghị các bộ, ngành, địa phương trên cơ sở bám sát trách nhiệm được giao để chủ động tham mưu, tổ chức thực hiện tại bộ, ngành, địa phương. Bộ Tư pháp ghi nhận ý kiến của địa phương và sẽ tiếp tục thực hiện vai trò đầu mối tham mưu hướng dẫn kịp thời chương trình, đề án trong thời gian tới.
(iii) Đề nghị Bộ Tư pháp tổ chức tập huấn triển khai một số nội dung về truyền thông chính sách theo Quyết định 407/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ (Quảng Ninh, Bình Dương)
Thực hiện Quyết định số 407/QĐ-TTg ngày 30/3/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tổ chức truyền thông chính sách có tác động lớn đến xã hội trong quá trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật giai đoạn 2022 – 2027”; Quyết định số 1410/QĐ-BTP ngày 23/6/2022 của Bộ Tư pháp ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án của Bộ Tư pháp năm 2022, ngày 24/6/2022, Bộ Tư pháp đã tham mưu Hội đồng phối hợp PBGDPL trung ương tổ chức thành công Hội nghị triển khai thực hiện Đề án, trong đó có sự tham gia của đại diện Lãnh đạo Sở Tư pháp một số tỉnh, thành phố như: Quảng Ninh Hà Nội, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Bắc Giang, Tuyên Quang, Nam Định, Ninh Bình. Đồng thời, theo kế hoạch, trong năm 2022, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan xây dựng Bộ Tài liệu hướng dẫn kỹ năng truyền thông dự thảo chính sách và tổ chức tập huấn về kỹ năng truyền thông dự thảo chính sách cho đội ngũ BCVPL trung ương, BCVPL cấp tỉnh tại một số địa phương; công chức pháp chế các bộ, ngành trung ương, đội ngũ phóng viên, biên tập viên, cán bộ quản lý thông tin, báo chí ở trung ương.
Đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh chủ động tổ chức tập huấn cho đội ngũ BCVPL cấp tỉnh, cán bộ các ban của Hội đồng nhân dân cùng cấp, công chức pháp chế các sở, ban, ngành; Ủy ban nhân dân cấp huyện tổ chức tập huấn cho BCVPL cùng cấp và TTVPL cấp xã thuộc phạm vi quản lý theo quy định tại Quyết định số 407/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
8. Đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL
Bộ Tư pháp cần có hướng dẫn cụ thể việc triển khai một số nội dung trong Thông tư số 03/2018/TT-BTP ngày 10/03/2018 của Bộ Tư pháp quy định Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL, nhất là những nội dung có tính định tính[4] (Bộ Công an, Bộ Xây dựng, Bắc Giang)
Đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL được coi là thước đo chất lượng triển khai công tác PBGDPL và có vai trò rất quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nước về công tác này. Nhận thức rõ ý nghĩa của hoạt động này, thực hiện Luật PBGDPL, Nghị định số 28/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật PBGDPL, Bộ Tư pháp đã tích cực tham mưu các giải pháp để triển khai thực hiện, như ban hành Thông tư số 03/2018/TT-BTP ngày 10/3/2018 quy định Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL; hướng dẫn, chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương chủ động triển khai việc đánh giá hiệu quả cho phù hợp với tình hình, điều kiện thực tiễn cũng như yêu cầu triển khai công tác này tại bộ, ngành, cơ quan, tổ chức, địa phương.
Trên cơ sở kết quả sơ kết 3 năm thực hiện Thông tư, Bộ Tư pháp đã nhận diện được những vướng mắc, bất cập trong thực hiện Thông tư số 03/2018/TT-BTP, trong đó có một số quy định còn mang tính định tính. Trước tình hình nêu trên, thực hiện Quyết định số 1521/QĐ-TTg ngày 06/10/2020 ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 80-KL/TW, Bộ Tư pháp đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 979/QĐ-TTg ngày 12/3/2022 phê duyệt Đề án
“Thí điểm đổi mới hoạt động đánh giá hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật”. Việc thực hiện Đề án sẽ là cơ sở cho Bộ Tư pháp có những tham mưu hoàn thiện thể chế, chính sách về đánh giá công tác PBGDPL một cách toàn diện và khoa học
, bảo đảm thiết thực trong việc nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác PBGDPL.
9. Điều kiện bảo đảm về PBGDPL
(i) Bộ Tư pháp đề xuất cấp có thẩm quyền tăng cường kinh phí, đầu tư cơ sở vật chất, trang, thiết bị phục vụ công tác tuyên truyền, PBGDPL (Bộ Công an); Có đầu tư thoả đáng về kinh phí trong tổ chức thực hiện. Quan tâm đầu tư, hỗ trợ vùng sâu, vùng xa đều ứng dụng được công nghệ thông tin vào trong khai thác, sử dụng, tra cứu thông tin pháp luật (Nghệ An, Sơn La)
Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát, đánh giá việc thực hiện các cơ chế, chính sách, chế độ trong công tác PBGDPL để đề xuất Bộ Tài chính ban hành theo thẩm quyền hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp luật quy định về kinh phí bảo đảm cho công tác PBGDPL một cách linh hoạt, phù hợp, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn, trong đó tập trung nguồn lực PBGDPL cho đối tượng đặc thù, yếu thế, dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Đồng thời, Bộ Tư pháp cũng đề nghị các địa phương tích cực, chủ động tham mưu, đề xuất, tranh thủ tối đa sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, đoàn thể, đặc biệt là sự quan tâm của Hội đồng nhân dân tỉnh trong việc ban hành văn bản, chính sách để giải quyết các vấn đề của địa phương, trong đó có bảo đảm nguồn lực cho công tác PBGDPL đối với các đối tượng trên.
Bên cạnh đó, trên cơ sở tổng kết 10 năm thi hành Luật PBGDPL và các văn bản liên quan, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu để xây dựng chính sách ưu tiên hỗ trợ vùng sâu, vùng xã thực hiện PBGDPL.
(ii) Đề nghị Bộ Tư pháp Bộ Tư pháp phối hợp Bộ Tài chính sớm sửa đổi Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP (Nghệ An, Hà Nội, Ninh Bình, Quảng Ninh, Trà Vinh, Hải Phòng, Lâm Đồng, Ninh Bình, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Bộ Xây dựng, Bắc Giang, Bến Tre, Đồng Tháp, Bộ Giao thông - Vận tải, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Hải Dương, Bắc Cạn, Bình Dương); đề nghị Bộ Tư pháp tham mưu Chính phủ quy định cụ thể mức chi cho
công tác PBGDPL tại cấp xã là bao nhiêu tiền/01 năm để địa phương dễ thực hiện và thực hiện một cách đồng bộ hơn (ví dụ: như trước đây quy định cụ thể về xây dựng Tủ sách pháp luật tại Điều 4 của Quyết định số 06/2010/QĐ-TTg ngày 25 tháng 01 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng, quản lý, khai thác tủ sách pháp luật “Hàng năm, căn cứ đặc điểm của từng vùng, miền và dân số của từng xã, phường, thị trấn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộcTrung ương quy định cụ thể mức chi cho mỗi Tủ sách pháp luật cấp xã, nhưng với định mức tối thiểu là 02 triệu đồng/năm…” (Đồng Tháp)
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái tại Công văn số 5172/VPCP-KTTH ngày 29/7/2021 của Văn phòng Chính phủ, Công văn số 10417/BTC-HCSN ngày 10/9/2021 của Bộ Tài chính về việc đánh giá tình hình thực hiện Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP và đề xuất sửa đổi, bổ sung, ngày 24/9/2021, Bộ Tư pháp đã ban hành Công văn số 3314/BTP-PBGDPL về việc rà soát, đánh giá tình hình thực hiện Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP và đề xuất, kiến nghị. Trên cơ sở rà soát, nghiên cứu quy định tại Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP và tổng hợp báo cáo của bộ, ngành, đoàn thể Trung ương, địa phương, Bộ Tư pháp đã gửi hồ sơ đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, xây dựng Thông tư thay thế Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP theo hướng tăng các mức chi đối với từng hoạt động, đồng thời bổ sung một số nội dung chi, mức chi cho nhiệm vụ PBGDPL, tiếp cận pháp luật chưa được quy định tại Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP (Báo cáo số 63/BC-BTP ngày 25/3/2022) để đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL theo Kết luận số 80-KL/TW ngày 20/6/2020 của Ban Bí thư và Quyết định số 1521/QĐ-TTg ngày 06/10/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 80-KL/TW. Hiện tại, Bộ Tài chính đã xây dựng xong dự thảo lần 1 Thông tư thay thế Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP và đang tiếp tục phối hợp với Bộ Tư pháp hoàn thiện dự thảo trước khi lấy ý kiến bộ, ngành, địa phương.
(iii) Hỗ trợ kinh phí phổ biến, giáo dục pháp luật cho các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách như tỉnh Sơn La (Nghệ An, Sơn La, Bắc Cạn, Đắc Nông). Do điều kiện của tỉnh miền núi, kinh tế xã hội còn khó khăn, tỉnh chưa tự cân đối được ngân sách, đề nghị Bộ Tư pháp tổng hợp dự toán đề nghị ngân sách Trung ương hỗ trợ kinh phí PBGDL cho địa phương (Yên Bái)
Theo Khoản 1 Điều 39 Luật PBGDPL quy định “
Ngân sách trung ương hỗ trợ kinh phí PBGDPL cho các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách”, khoản 2 Điều 2 Thông tư liên tịch số 14/2014/TTLT-BTC-BTP ngày 27/01/2014 của Bộ Tài chính và Bộ Tư pháp quy định lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước bảo đảm cho công tác PBGDPL quy định “
Ngân sách trung ương hỗ trợ kinh phí để thực hiện nhiệm vụ PBGDPL cho các địa phương chưa tự cân đối được ngân sách để triển khai thực hiện một số hoạt động PBGDPL trọng tâm, trọng điểm”. Tuy nhiên Luật Ngân sách nhà nước quy định về nguyên tắc phân cấp quản lý nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách đã xác định: “
Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách cấp đó bảo đảm” (khoản 4 Điều 9 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015). Đồng thời tại điểm c khoản 1 Điều 1 Quyết định số 30/2021/QĐ-TTg ngày 10/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước năm 2022 quy định:
“Các khoản chi nghiệp vụ mang tính thường xuyên phát sinh hằng năm: …. tập huấn, tuyên truyền, phổ biến văn bản quy phạm pháp luật; chi hoạt động kiểm tra, giám sát”. Vì vậy, Bộ Tư pháp đề nghị địa phương, trong quá trình tham mưu lập dự toán ngân sách bố trí cho công tác PBGDPL hàng năm cần chủ động phối hợp với các sở, ban, ngành, địa phương để tổng hợp, nghiên cứu, đề xuất nhu cầu kinh phí thực hiện công tác này; gửi Sở Tài chính tổng hợp báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh trình Bộ Tài chính phân bổ ngân sách hàng năm. Đồng thời, chủ động báo cáo cơ quan có thẩm quyền bố trí trong phạm vi ngân sách của địa phương. Ngoài ra, các địa phương trong quá trình thực hiện có giải pháp lồng ghép, kết hợp giữa triển khai thực hiện đề án, kế hoạch về PBGDPL với các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn; gắn với thực hiện các chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội, với các Dự án hợp tác quốc tế… để sử dụng có hiệu quả nguồn lực; tiếp tục khuyến khích, huy động các nguồn lực xã hội tham gia thực hiện công tác PBGDPL theo chủ trương xã hội hóa nhằm tăng cường nguồn lực cho công tác này.
Thời gian tới, trên cơ sở tổng kết 10 năm thi hành Luật PBGDPL, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục nghiên cứu, phối hợp với Bộ Tài chính đề xuất, điều chỉnh các quy định về kinh phí PBGDPL đảm bảo tính khả thi, phù hợp, đồng bộ và hiệu quả.
(iv) Ban hành riêng cơ chế, chính sách, chương trình về PBGDPL chú trọng và quan tâm địa bàn đặc thù, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới để đảm bảo nguồn lực cho địa phương thực hiện nhiệm vụ này (Sơn La, Bắc Cạn, Đắk Nông).
Tại Kết luận số 80-KL/TW ngày 20/6/2020 của Ban Bí thư về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW đã chỉ rõ, để tăng cường chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL trong giai đoạn hiện nay, thì một trong những nhiệm vụ quan trọng là
“Đổi mới cơ chế quản lý, sử dụng kinh phí, ưu tiên bố trí nguồn lực cho các nhóm đối tượng đặc thù, yếu thế, đồng bào dân tộc thiểu số, người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn”. Đồng thời, tại Quyết định số 1521/QĐ-TTg ngày 06/10/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 80-KL/TW ngày 20/6/2020 của Ban Bí thư cũng đã giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
“Ưu tiên nguồn lực PBGDPL cho các nhóm đối tượng đặc thù, yếu thế, dân tộc thiểu số, các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, địa bàn trọng yếu về quốc phòng an ninh”.
Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, địa phương rà soát, đánh giá việc thực hiện các cơ chế, chính sách, chế độ trong công tác PBGDPL để đề xuất Bộ Tài chính ban hành theo thẩm quyền hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản pháp luật quy định về kinh phí bảo đảm cho công tác PBGDPL một cách linh hoạt, phù hợp, đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác PBGDPL và thực tiễn, trong đó tập trung nguồn lực PBGDPL cho đối tượng đặc thù, yếu thế, dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Đồng thời, Bộ Tư pháp cũng đề nghị các địa phương tích cực, chủ động tham mưu, đề xuất, tranh thủ tối đa sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, đặc biệt là sự quan tâm của Hội đồng nhân dân tỉnh trong việc ban hành văn bản, chính sách về PBGDPL, trong đó có bảo đảm nguồn lực cho công tác PBGDPL đối với các đối tượng trên. Bên cạnh đó, trên cơ sở tổng kết 10 năm thi hành Luật PBGDPL và các văn bản liên quan, Bộ Tư pháp sẽ nghiên cứu để xây dựng chính sách ưu tiên địa bàn đặc thù, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.
(v) Hiện nay có rất nhiều kế hoạch, đề án PBGDPL mà ngành Tư pháp tham mưu chủ trì thực hiện, trong khi kinh phí hạn hẹp, việc lồng ghép PBGDPL là yêu cầu bắt buộc song trên thực tế hiệu quả PBGDPL sẽ rất hạn chế. Do đó, đề nghị Bộ Tư pháp tham mưu cấp trên chỉ đạo việc đảm bảo kinh phí thực hiện các kế hoạch, đề án này nhằm đưa việc thực hiện các kế hoạch, đề án thực chất hơn (Yên Bái)
Việc ban hành các đề án về PBGDPL xuất phát từ mục đích triển khai công tác PBGDPL trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với yêu cầu từng giai đoạn và ưu tiên cho các đối tượng đặc thù; đồng thời, là cơ sở để bộ, ngành, địa phương ưu tiên bố trí nguồn lực triển khai thực hiện. Để nâng cao hiệu quả triển khai các đề án, đề nghị địa phương cần tập trung thực hiện các giải pháp sau:
- Phát huy vai trò, đề cao trách nhiệm của Sở Tư pháp trong xây dựng, thẩm định, trình ban hành các đề án, kế hoạch về PBGDPL hằng năm; bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, ưu tiên đầu tư nguồn lực cho những nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, tập trung vào tháo gỡ những điểm nghẽn lớn, những vướng mắc, bất cập đã được phát hiện.
- Địa phương khi xây dựng, triển khai thực hiện đề án, kế hoạch về PBGDPL cần bám sát điều kiện thực tiễn; tính toán kỹ các nguồn lực và điều kiện bảo đảm để xác định mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cho phù hợp; đồng thời làm cơ sở để xây dựng dự toán triển khai thực hiện đề án trình cấp có thẩm quyền phê duyệt bảo đảm phù hợp, không trùng lắp và tránh lãng phí nguồn lực, đáp ứng yêu cầu hoạt động. Bên cạnh đó, triển khai thực hiện đề án cần ưu tiên lồng ghép, kết hợp với các nhiệm vụ chính trị, chuyên môn; gắn với thực hiện các chương trình, đề án phát triển kinh tế - xã hội và các dự án hợp tác quốc tế…để tận dụng, khai thác, sử dụng hiệu quả tối đa nguồn lực; tiếp tục khuyến khích, huy động các nguồn lực xã hội tham gia thực hiện công tác PBGDPL theo chủ trương xã hội hóa; kịp thời phát hiện vướng mắc, bất cập trong thực hiện để có giải pháp tháo gỡ, xử lý.
Về phía Bộ Tư pháp, trong thời gian tới cũng sẽ phối hợp chặt chẽ với bộ, ngành, đoàn thể, địa phương đánh giá, tổng kết việc thực hiện Đề án về PBGDPL để tiếp tục đề xuất kéo dài hoặc nhân rộng, lan tỏa các kết quả, kinh nghiệm từ việc thực hiện các đề án, kế hoạch; đề xuất kết thúc các đề án không hiệu quả hoặc không thể triển khai được do thiếu nguồn lực; không đề xuất Thủ tướng Chính phủ ban hành các đề án thiếu tính khả thi, không cân đối được nguồn lực thực hiện.